Bohater dwóch narodów - Tadeusz Kościuszko

– Kościuszko był niezwykłym człowiekiem, wizjonerem, który potrafił przepowiedzieć przyszłość. Proszę zobaczyć, 205 lat minęło od jego śmierci, a w dalszym czasie to, co mówił, jest aktualne. Kościuszko twierdził przecież, że najważniejsze dla człowieka są: wolność, prawo i ogromny szacunek dla państwa. To, co stworzył, było ogromnym sukcesem organizacyjnym – podkreślał w audycji "Leniwe przedpołudnie" doktor Leszek Marek Krześniak, prezes Polskiej Fundacji Kościuszkowskiej.

Fundacja Kościuszkowska 

– Pochodzę z Maciejowic. Czym innym można się tam zajmować, jak nie Kościuszką właśnie – zauważył z uśmiechem gość Anny Popek. – Tak się złożyło, że powstała Fundacja Kościuszkowska. Funkcjonuje ona od lat i zajmuje się kultywowaniem tradycji kościuszkowskiej. W tym czasie wydaliśmy wiele książek i urządzili kilka międzynarodowych sympozjów. W tym roku spotkamy się po raz czterdziesty – zaznaczył w rozmowie. 

Posłuchaj

50:28

Bohater dwóch narodów - Tadeusz Kościuszko (Leniwe przedpołudnie)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Tadeusz Kościuszko

Urodził się w Mereczowszczyźnie na Podlasiu (dzisiejsza Białoruś). W wieku 14 lat przerwał naukę i wybrał karierę wojskową, wstępując do Korpusu Kadetów Szkoły Rycerskiej. W 1769 roku wyjechał do przedrewolucyjnej Francji. W Paryżu studiował w Akademii Malarstwa i Rzeźby. W tym czasie ukształtowały się jego przekonania polityczne i społeczne. Do kraju wrócił na krótko, w 1774 roku, by następnie wyruszyć na Zachód w poszukiwaniu zajęcia. Tam dowiedział się o wojnie w Stanach Zjednoczonych. Na amerykańskiej ziemi znalazł się miesiąc po ogłoszeniu Deklaracji Niepodległości w 1776 roku.

Wojna o niepodległość Stanów Zjednoczonych

Mianowany na inżyniera amerykańskiej armii zasłynął budową fortyfikacji w wielu obozach wojskowych, m.in. w słynnym West Point, najważniejszej uczelni wojskowej USA. W uznaniu zasług awansowano go na generała brygady. Jak podkreślają historycy i znawcy, zwycięstwo w przełomowej dla amerykańskiej rewolucji bitwie pod Saratogą było zasługą Polaka. 

Czytaj także:

• Starcie przed Pałacem Saskim. Największa potyczka insurekcji warszawskiej
• Powstanie Kościuszkowskie i III rozbiór Polski

Generał wojsk koronnych

Przy okazji ponownego powrotu do Polski w 1784 roku włączył się w działalność polityczną. Po powiększeniu armii do 100 tysięcy, decyzją Sejmu Wielkiego został mianowany generałem wojsk koronnych. Odznaczył się w walce z oddziałami rosyjskimi w 1792 roku, za co otrzymał order Virtuti Militari. Po konfederacji targowickiej, tak jak wielu innych działaczy, udał się na emigrację. Po ogłoszeniu II rozbioru Polski przyjechał do Drezna, gdzie zaczął planować powstanie narodowe.

Insurekcja kościuszkowska

Insurekcja kościuszkowska rozpoczęła się 1794 roku. Powstanie przeszło do legendy, podobnie jak jego epizody. W historycznej perspektywie o wiele istotniejsze, od zwycięstw militarnych, okazało się wydanie przez władze insurekcji uniwersału połanieckiego, który przyznawał chłopom wolność osobistą. Akt ten stanowił pierwszy krok w kierunku przebudzenia narodowego włościan i stanowił kamień milowy, do którego odwoływać mogli się późniejsi przywódcy powstań narodowych, liczący na poparcie chłopstwa. Mimo heroicznej walki insurekcja zakończyła się klęską i III rozbiorem Polski.

Kościuszko dostał się do rosyjskiej niewoli, by po podpisaniu tzw. lojalki, odzyskać wolność i wyjechać do Stanów Zjednoczonych, a następnie do Paryża. Do 1815 roku mieszkał w okolicach stolicy Francji, biorąc udział w tworzeniu Legionów Polskich i zakładaniu Towarzystwa Republikanów Polskich. Zmarł 15 października 1817 w Solurze w Szwajcarii. Jego ciało spoczywa w krypcie królewskiej na Wawelu.

***

Tytuł audycji: Leniwe przedpołudnie
Autorka audycji: Anna Popek
Data emisji: 5.02.2023
Godzina emisji: 11.07

zch/PR24 Historia/pj