Edward Śmigły-Rydz i kondycja polskich archiwów historycznych (Klub Trójki)
50:00Edward Śmigły-Rydz i kondycja polskich archiwów historycznych
Zwany był generałem od trudnych decyzji. Oficer I Brygady Legionów Polskich, komendant POW, w czasie wojny polsko-bolszewickiej dowódca armii. Po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego generalny inspektor sił zbrojnych. Od 1936 roku marszałek Polski. Naczelny wódz w wojnie obronnej w 1939 roku.
Edward Rydz-Śmigły w 1939 roku
Foto: NAC
Skąd pojawiały się dodatki do nazwisk? Czy były to kryptonimy? – Obawiano się, żeby zaborcy nie mogli wykorzystać informacji i mścić się na rodzinach. Ci, którzy mieli rodziny po którejś ze stron zaboru, posługiwali się pseudonimami. Wcześniej było to związane z funkcjonowanie półjawnych strzelców czy związków strzeleckich, które przechodziły swoje koleje losu – wyjaśniał w "Klubie Trójki" profesor Wiesław Jan Wysocki, historyk i teolog. – W oparciu o POW możemy mówić, że nie opracowany jest ciągle etap naszej historii II okresu Polskiego Państwa Podziemnego, po powstaniu styczniowym, gdzie po raz drugi tworzono struktury – dodał.
Archiwa
– Poniekąd związane jest to z kilkoma elementami. Proszę zwrócić uwagę, że badaczy zajmujących się tamtym okresem wcale nie przybywa. Ostatnio robiliśmy projekt na rocznicę wojny polsko-bolszewickiej. Przy tego typu okrągłych rocznicach okazuje się, że specjalistów zajmujących się konkretnymi dziedzinami historii, którzy mogliby być pomocni dla archiwistów, jest niewielu, a w zasadzie ich liczba cały czas się zmniejsza – podkreślił w rozmowie Mariusz Olczak, dyrektor Archiwum Akt Nowych.
Dodaj do playlisty
Śmigły - następca Piłsudskiego
Po śmierci Józefa Piłsudskiego w roku 1935 Edwarda Śmigłego-Rydza powołano na stanowisko Generalnego Inspektora Sił Zbrojnych. 11 listopada 1936 roku dekretem prezydenta Mościckiego został mianowany marszałkiem Polski.
Dążył do utworzenia silnej władzy, a kiedy ujawnił się kryzys w stosunkach polsko-niemieckich zajął nieustępliwe stanowisko wobec żądań Hitlera. Pierwszego września 1939 roku objął funkcję Naczelnego Wodza.
Jednak 17 września 1939 roku, po wkroczeniu na terytorium Rzeczypospolitej wojsk sowieckich, wraz z rządem polskim i prezydentem Ignacym Mościckim, przekroczył granicę polsko-rumuńską z zamiarem przedostania się do Francji. Internowany przez rumuńskie władze, 7 listopada 1939 roku złożył rezygnację z funkcji Naczelnego Wodza.
Czy wolno było naczelnemu wodzowi opuścić kraj i porzucić armię? Dlaczego Edward Śmigły-Rydz tak postąpił? Ocena działań marszałka w 1939 roku jest i zapewne jeszcze długo będzie tematem sporów i dyskusji. Część historyków, analizując popełnione przez niego błędy, zwraca uwagę na zbyt wczesne przeniesienie kwatery Naczelnego Wodza z Warszawy do Brześcia oraz na opuszczenie wciąż jeszcze walczących wojsk.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Wojciech Reszczyński
Goście: Mariusz Olczak (dyrektor Archiwum Akt Nowych), prof. Wiesław Jan Wysocki (historyk i teolog)
Data emisji: 29.12.2022
Godzina emisji: 21.09
PR24 Historia/zch/kor