"Niezła historia" cz. 1: Jak wyglądała sytuacja polityczna Rzeczypospolitej przed 1791 rokiem? (Niezła historia/Trójka)
231. rocznica uchwalenia Konstytucji 3 maja. Specjalne wydanie "Niezłej historii" [POSŁUCHAJ]
2022-05-03, 16:05 | aktualizacja 2022-05-03, 18:05
Konstytucja uchwalona 3 maja 1791 roku była pierwszą nowoczesną ustawą zasadniczą w Europie i drugą na świecie. Jest dziełem oświeceniowych reformatorów, których celem było ratowanie pogrążonej w chaosie Rzeczpospolitej. Co wiemy o tej ustawie? W jakich okolicznościach została uchwalona? Jaki przebieg miały obrady? Jak ją przyjęto? - Zapraszamy do wysłuchania specjalnego, świątecznego cyklu audycji "Niezła historia".
Choć Polska zniknęła z mapy Europy zaledwie cztery lata po uchwaleniu konstytucji, dla Polaków stała się ona symbolem rozpaczliwej próby naprawy swojego kraju.
Rozpoczęte kilka dni przed planowanym terminem posiedzenie Sejmu odbywało się w gorączkowej atmosferze. W tamtym czasie posłowie obradowali w Sali Senatorskiej w skrzydle Zamku Królewskiego wychodzącym w stronę Wisły.
Początek prac
Wbrew obowiązującemu prawu i tradycji nie rozesłano kopii Ustawy Rządowej do wglądu posłom przed obradami. Większość posłów i senatorów zapoznała się z treścią Konstytucji dopiero na Zamku Królewskim. Jedynie grupa postępowych posłów zapoznała się dzień wcześniej z tekstem nowych zapisów.
Z punktu widzenia króla Stanisława Augusta Poniatowskiego i zwolenników reform nie było czasu do stracenia. Większość przeciwników jakichkolwiek zmian nie powróciła jeszcze z domów po przerwie wielkanocnej. Spośród blisko 500 posłów i senatorów, na sali było obecnych 182 – w większości zwolenników reformy.
Poparcie króla
2 maja 1791 roku w Pałacu Radziwiłłów (obecnym prezydenckim) odczytano projekt ustawy. Tego samego dnia w domu ambasadora Rosji obradowali przeciwnicy reform. Od grudnia 1790 roku w konspiracji spotykali się najważniejsi przedstawiciele obozu reformatorskiego: Stanisław Małachowski, Hugo Kołłątaj, Julian Ursyn Niemcewicz, Ignacy Potocki i Tadeusz Matuszewicz. Z czasem ich liczba sięgnęła 60 osób. Wiedzieli, że mają poparcie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Podczas spotkań zastanawiano się nad kształtem reformy, m.in. analizowano konstytucję amerykańską i prace francuskiego Zgromadzenia Narodowego.
Jak wyglądała sytuacja polityczna Rzeczypospolitej przed 1791 rokiem?
Posłuchaj
1:04
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:02
"Niezła historia", cz. 2: W jakich okolicznościach uchwalono Konstytucję 3 maja? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:02
"Niezła historia", cz. 3: Jaki przebieg miały obrady? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
0:58
"Niezła historia", cz. 4: W jaki sposób zareagował król Stanisław August Poniatowski na wezwanie do zaprzysiężenia konstytucji? ? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:17
"Niezła historia", cz. 5: Jakie były najważniejsze postanowienia nowej konstytucji? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:05
"Niezła historia", cz. 6: Jakie były konsekwencje uchwalenia nowej ustawy zasadniczej? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:07
"Niezła historia", cz. 7: Dlaczego mówimy, że Konstytucja jest symbolem? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:12
"Niezła historia" cz. 8: Czy w XVIII w. powstawały podobne projekty ustaw zasadniczych? (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
Posłuchaj
1:07
"Niezła historia" odc. 9: Wojna z 1792 r. w obronie Konstytucji 3 maja (Niezła historia/Trójka)
Dodaj do playlisty
***
Zapraszamy do wysłuchania specjalnych wydań audycji "Niezła historia". Audycja emitowana jest przez cały dzień, od godz. 9.00 do 17.00, tuż po serwisach informacyjnych na antenie Programu 3 Polskiego Radia.
IAR