Skazany na zapomnienie (Reportaż/Trójka)
Historia ppłk. Wacława Lipińskiego [POSŁUCHAJ]
2021-10-04, 19:10 | aktualizacja 2021-10-05, 07:10
125 lat temu, 28 września 1896 r., urodził się ppłk. Wacław Lipiński. Jako szef propagandy Dowództwa Obrony Warszawy w specjalnych komunikatach dodawał otuchy broniącej się stolicy. Walczył z carską Rosją w Legionach, z Rosją sowiecką w wojnie polsko-bolszewickiej, potem z Niemcami w 1939 roku, a zabili go Polacy w więzieniu we Wronkach 4 kwietnia 1949 roku.
Wspomnienie o Ignacym Matuszewskim
Aresztowany na początku 1947 roku, został skazany w pokazowym procesie na karę śmierci, zamienioną następnie na dożywotnie więzienie: najprawdopodobniej po interwencji Juliana Tuwima, pochodzącego, tak jak Lipiński, z Łodzi. Z więzienia na warszawskim Mokotowie został przewieziony pociągiem więziennym do Wronek. Maciej Męciński, krewny podpułkownika, podejrzewa, że już wtedy jego los był przesądzony: podjęto decyzję o likwidacji.
– Większość opinii jest taka, że w tym okresie, kiedy zmarł Wacław Lipiński, do Wronek przyjechał prokurator Różański i prawdopodobnie wydał jakąś decyzję. Posłużyli się najprawdopodobniej jakimiś przestępcami. W celi były dwie-trzy osoby: najpierw zatłukli go jakąś nalewką do nalewania zupy, a potem powieszono na rurze do centralnego ogrzewania – mówi Maciej Męciński. – W aktach więzienia było, że popełnił samobójstwo. Natomiast akta lekarskie mówiły o zawale serca – dodaje.
Posłuchaj
14:37
Dodaj do playlisty
– Na pewno powinna pamiętać o nim Łódź, skąd się wywodził. Tam tworzył pierwsze drużyny skautowskie – takie wybijające się drużyny, które tworzyły potem doborowe oddziały zwiadowcze w wojskach legionowych – opowiada Marzena Kumosińska, autorka projektu "Wacław Lipiński. Skazany na zapomnienie". – Z Łodzi wraz z Lipińskim weszli do Legionów ludzie znani: m.in. Franciszek Edward Pfeiffer – wskazuje.
Po wybuchu II wojny światowej w Dowództwie Obrony Warszawy był szefem propagandy, współpracując m.in. z prezydentem Warszawy Stefanem Starzyńskim. – W Polskim Radiu prowadził słynne audycje, w których pokrzepiał ludzi, mieszkańców Warszawy. Wiedział, do kogo mówi, poruszał najbardziej życiowe problemy i dlatego te audycje cieszyły się bardzo dużym powodzeniem – wskazuje Maciej Męciński.
Próby wyjaśnienia tajemnicy śmierci podejmowała żona podpułkownika Lipińskiego, Aleksandra, i młodszy syn Krzysztof (starszy przebywał w USA). Również córka Dionizy Wyszyńskiej, siostry podpułkownika Lipińskiego, wiele lat poświęciła na wyjaśnienie, w jaki sposób został zamordowany jej wuj. Jednak prośby o ekshumację pozostały bez odpowiedzi. Również wniosek do IPN, skierowany w roku 2008, nie przyniósł rezultatów.
***
Tytuł reportażu: Skazany na zapomnienie
Autorka reportażu: Agata Zielińska
Data emisji: 04.10.2021
Godzina emisji: 18.41
pr