Trójka|Zapraszamy do Trójki - ranek
31 lat temu odbyły się wybory, które przesądziły o upadku PRL
2020-06-04, 07:06 | aktualizacja 2020-06-04, 13:06
4 czerwca 1989 roku, na mocy porozumień między władzami PRL a częścią opozycji odbyły się częściowo wolne wybory parlamentarne. Zwycięstwo "Solidarności" otworzyło nową epokę w najnowszych dziejach Polski oraz wpłynęło na proces upadku komunizmu w Europie Środkowej.
Posłuchaj
– To było wydarzenie, które było jakby głosem społeczeństwa, większości społeczeństwa. Zaakceptowano porozumienia, które otwierały transformację ustrojową. To dzięki tym wyborom, temu, jak one wyglądały, okazało się, że te porozumienia Okrągłego Stołu nie idą wystarczająco daleko – powiedział historyk prof. Andrzej Paczkowski.
– Mniej więcej 3/4 głosów oddanych było za "Solidarnością", to znaczy, że te 3/4 głosujących, aktywnych obywateli, żądało zasadniczych zmian a nie rozłożonych na lata, powolnych, ewolucyjnych przesunięć. Rozpoczęła się nie reforma ustroju, tylko transformacja ustroju. To jest różnica, czy coś się naprawia, czy coś się zmienia. To dzięki tym wyborom polska opinia publiczna dała wyraz swojej chęci zmianie a nie poprawkom – podkreślił.
Rozmiary zwycięstwa zaskoczyły
4 czerwca 1989 roku odbyła się I tura wyborów do Sejmu i Senatu. W wyborach do Senatu kandydaci Komitetu Obywatelskiego uzyskali 92 mandaty, strona koalicyjna ani jednego. Z kolei w wyborach do Sejmu "Solidarność" zdobyła 160 ze 161 możliwych do zdobycia miejsc. Kandydaci koalicyjni z 299 przysługujących im mandatów uzyskali zaledwie trzy. Natomiast na 35 kandydatów z listy krajowej, na której znajdowali się czołowi przedstawiciele koalicji rządowej, tylko dwaj otrzymali ponad 50 proc. głosów, co zgodnie z ordynacją oznaczało, że pozostali zostali wyeliminowani, a 33 mandaty poselskie będą nieobsadzone.
Wybory zakończyły się zwycięstwem "Solidarności", którego rozmiary zaskoczyły nie tylko komunistów, lecz i stronę opozycyjną.
3⃣1⃣ lat temu przeprowadzono pierwszą turę wyborów do Sejmu i Senatu na zasadach ustalonych podczas obrad #OkrągłyStół
— Instytut Pamięci Narodowej (@ipngovpl) June 4, 2020
ℹ #Solidarność odniosła ✌zwycięstwo co w konsekwecji dało upadek komunizmu i pozwoliło na przemiany polityczne w Polsce a także Europie Środkowo-Wsch.
📸 #AIPN pic.twitter.com/yPsHG5DYXU
8 czerwca na posiedzeniu Komisji Porozumiewawczej przedstawiciele "S" zgodzili się na zmianę ordynacji wyborczej, umożliwiającej obsadzenie 33 mandatów z listy krajowej przez koalicyjnych kandydatów. 12 czerwca Rada Państwa wydała dekret zmieniający ordynację wyborczą do Sejmu X kadencji. Na jego podstawie 33 mandaty z listy krajowej miały być przekazane do okręgów i obsadzone w II turze wyborów.
Odbyła się ona 18 czerwca 1989 roku. "S" zdobyła jedyny brakujący jej mandat poselski oraz 7 z 8 pozostałych do obsadzenia mandatów senatorskich. Strona rządowa miała 294 mandaty zapewnione w Sejmie. Kandydaci "Solidarności" uzyskali w wyborach 260 miejsc w 560-osobowym Zgromadzeniu Narodowym.
Kolejne tygodnie pokazały, że zwycięstwo "S" pozwoliło doprowadzić do powołania na stanowisko szefa Rady Ministrów Tadeusza Mazowieckiego. Ukoronowaniem zwycięstwa było uzyskanie przez premiera wotum zaufania: 24 sierpnia 1989 roku zdobył poparcie 378 posłów spośród 423 biorących udział w głosowaniu.
Kilka tygodni później w krajach Europy Środkowej rozpoczęły się przemiany, które doprowadziły do upadku systemów komunistycznych. Za symboliczny początek Jesieni Narodów uważane są właśnie wybory z 4 czerwca 1989 roku.
Okrągły Stół i wybory 4 czerwca 1989 roku. Profil: Polska Agencja Prasowa
***
Tytuł audycji: Zapraszamy do Trójki – ranek
Prowadzi: Marcin Łukawski
Gość: Prof. Andrzej Paczkowski (historyk)
Rozmawiała: Izabela Woźniak
Data emisji: 4.06.2020
Godzina emisji: 7.24
Trójka/PAP/kk/kr