"Czarny mercedes" Janusza Majewskiego
2016-02-25, 17:02 | aktualizacja 2016-02-26, 09:02
Pruski mizogin i polski inteligent z saksońskimi korzeniami, bawarski policjant i polski inspektor, major z podziemia i młodzi podchorążowie, piękna Żydówka i dziewczyna spod poznańskiej wsi - to główni bohaterowie nowej powieści Janusza Majewskiego.
Posłuchaj
Jest to powieść kryminalna, a jej akcja toczy się w okupowanej Warszawie. "Początek października 1941 roku (…). Z solidnej bramy jednej z kamienic przy Marszałkowskiej wyszedł zaaferowany mężczyzna". Tak zaczyna się książka. Czytamy ją i myślimy: znamy, znamy. Klasyczna opowieść o Warszawie w czasie okupacji: nasi dzielni chłopcy i źli Niemcy, łapanki i zabiedzone getto.

Bardzo szybko jednak orientujemy się, że pierwsze wrażenie trzeba porzucić, i zanim zdążymy dłużej o tym pomyśleć, jesteśmy już w innym świecie: okupacji oglądanej od i n n e j niż ta, do której przywykliśmy, strony. Jeden z ostatnich mistrzów naszego XX-wiecznego kina, reżyser Janusz Majewski, autor czterech powieści, napisał "rasowy" kryminał z tak skonstruowaną intrygą, że otrzymujemy "materiał" na scenariusz filmowy: kompozycja, dialogi, postaci tak wyraziste, że nasza wyobraźnia nie potrzebuje wielkiego wysiłku, by je natychmiast zwizualizować.

Jest w "Czarnym mercedesie" Warszawa, jest i Lwów, do którego akcja przenosi się w jednym z rozdziałów. Oba miasta doskonale znane autorowi (we Lwowie się urodził, mieszka w Warszawie). Godne podziwu są pamięć do szczegółów i umiejętność Janusza Majewskiego w "posługiwaniu się" nią. Reżyser nie pozwala nam ani przez moment nudzić się podczas lektury partii opisowych. Wszystko - w doskonałej równowadze.
Rzadko mamy okazję aż dwie godziny poświęcić jednej książce, ale jeżeli autor nie czyni przeszkód i jest, niezależnie od książki, fascynującym rozmówcą, z takiej okazji trzeba skorzystać.
Każdy z wyżej wymienionych elementów, charakteryzujących powieść Janusza Majewskiego, może stanowić punkt wyjścia do rozmowy, między innymi o złu, jego korzeniach i ludzkich słabościach. Zlokalizowanie źródeł takich słabości pozwala na łagodzenie sądów o naszych bliźnich, w tym przypadku ludziach złapanych w sidła wojny.
Janusz Majewski (może to cecha każdego dobrego reżysera) jest dobrym psychologiem, choć, tworząc prozę "gatunkową", a nie podręcznik dla studentów psychologii (psycho-patologii), sięgnął po konieczne tu uproszczenia.
Januszowi Majewskiemu - gościowi tego wydania TPK - będzie towarzyszyła Hanna Grudzińska, która wydała "Czarnego mercedesa", podobnie jak poprzednie książki reżysera.
***
Tytuł audycji: Trójka pod Księżycem
Prowadzi: Barbara Marcinik
Wydawca: Wojciech Dorosz
Data emisji: 26.02.2016
Godzina emisji: 00.05