Zamek w Zatorze - siedziba książąt i rodów szlacheckich

2023-12-28, 14:12 | aktualizacja 2023-12-28, 14:12

Oddalony o godzinę drogi od Krakowa Zator jest znany przede wszystkim z parku rozrywki oraz sięgającej średniowiecza tradycji hodowli karpia. Miejscowość powinna jednak zainteresować również miłośników zabytkowej architektury - w centrum miasta mieści się zamek, który przed wiekami należał m.in. do rodziny Potockich.

Początkowo, w XII wieku, zamek w Zatorze był własnością książąt opolsko-raciborskich, później przeszedł w posiadanie Księstwa Oświęcimskiego. Po jego oddzieleniu, w pierwszej połowie XV wieku, z inicjatywy księcia Wacława rozpoczęto tam budowę murowanej fortecy.

Budowlę wzniesiono w stylu gotyckim. Do prac wykorzystano materiały po rozbiórce dawnego grodu, zlokalizowanego nad pobliską rzeką Skawiną. - Zamek zbudowano w formie wydłużonego prostokąta z wysuniętą wieżą w środkowej części. Z dokumentu wystawionego w latach 70. XV stulecia wynikało, że budowla już wówczas posiadała trzy kondygnacje, z kuchnią i spiżarnią na parterze, co najmniej dziesięcioma salami na piętrze oraz wielką salą i czterema pokojami na najwyższej kondygnacji - opowiada Marek Gaworski.

Budowlę wzniesiono z rozmachem, ponieważ miała pełnić funkcję głównej siedziby nowo powstałego księstwa. W 1513 roku nastąpiła jednak zmiana i tamtejsze ziemie stały się własnością króla Jana Olbrachta. W połowie XVI wieku zamek przebudowano w stylu renesansowym, a obok niego powstał ogród w formie tarasów.

Najczęściej czytane:

Od zamku obronnego do rezydencji

Obiekt w Zatorze uległ zniszczeniu podczas potopu szwedzkiego. Jego odbudowa nastąpiła w latach 70. XVIII wieku; nowy właściciel, starosta Piotr Dunin, przekształcił zamek w rezydencję. Kolejne prace przeprowadziła w XIX wieku Anna Potocka, która przebudowała fortecę na styl neogotycki. Trafiły tu wówczas niektóre z drogocennych zbiorów rodu Potockich, w tym chociażby dzieła najwybitniejszych europejskich malarzy.

Po II wojnie światowej zamek popadał w ruinę. W latach 50. XX wieku obiekt przejął instytut zootechniki z Krakowa; poddano go wówczas remontowi, ale niedługo później ponownie zaczął niszczeć. - Dziś, zabezpieczony, jest własnością fundacji, której celem jest renowacja zabytku i ochrona przed dewastacją. Po zakończeniu prac budowla ma służyć celom muzealnym - wyjaśnia Marek Gaworski.