Pierniki na liście niematerialnego dziedzictwa kultury

Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego jest jednym ze sposobów na ochronę i promocję polskich tradycji, zwyczajów, obrzędów czy wiedzy związanej z rzemiosłem. Tworzy ją od 2013 roku Narodowy Instytut Dziedzictwa. 

Nowe pozycje na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa 

Na Krajowej liście niematerialnego dziedzictwa kulturowego pojawiły się cztery nowe wpisy:

• kultura toruńskiego piernika
• wiślańskie kolędowanie pod oknami
• hafciarstwo pałuckie
• hafciarstwo i haft sieradzki.

Historia toruńskiego piernika

Historia toruńskiego piernika sięga średniowiecza. Początkowo jako luksusowy towar, przeznaczony był na królewskie stoły, z biegiem czasu tradycja stała się popularna w Toruniu, a same pierniki zaczęły pełnić rolę prezentów wręczanych podczas ważnych wydarzeń.

Toruń kontynuuje swoją piernikarską historię, organizując wydarzenia takie jak Święto Piernika czy Świąteczny Festiwal Toruńskiej Katarzynki. Muzeum Toruńskiego Piernika oraz prywatne piernikarnie oferują interaktywne warsztaty, łącząc edukację z zabawą.

Pierniki, robione z prostych składników, takich jak: mąka, miód i przyprawy korzenne, stały się jednym z symboli Torunia.

Wiślańskie kolędowanie

Wiślańskie kolędowanie pod oknami to jeden z najstarszych zwyczajów świątecznych w Wiśle. Kolędnicy, ubrani w tradycyjne stroje góralskie, odwiedzają domy w drugi dzień świąt Bożego Narodzenia. Śpiewając kolędy pod oknami, składają gospodarzom życzenia. W repertuarze dorosłych kolędników dominują pieśni życzące szczęścia w miłości, a także te z motywami pierścienia, jabłka czy zielonego orzecha. Kolędowanie ma znaczenie symboliczne – ma przynieść gospodarzom szczęście i dobrobyt w nadchodzącym roku.

Hafciarstwo pałuckie 

Hafciarstwo pałuckie występuje w regionie etnograficznym Pałuki, położonym w woj. kujawsko-pomorskim (Kcynia, Szubin i Żnin) i wielkopolskim (Wągrowiec i jego okolice). Rozwój stroju pałuckiego na przełomie XIX i XX w. był odpowiedzią na próbę germanizacji ludności podczas zaborów.

Na tle innych tradycyjnych haftów rękodzielniczych hafciarstwo pałuckie charakteryzuje się powszechnym użyciem białych nici na płótnie lnianym lub bawełnianym i tiulu oraz nici czarnych zastrzeżonych dla flanelowego (dawniej lnianego) płótna czerwonego, służącego do wyrobu halek, nazywanych piekielnicami. Za typowe dla haftu pałuckiego uznawane są motywy roślinne, m.in. kwiaty, gałązki i liście, owoce.

Hafciarstwo i haft sieradzki

Hafciarstwo i haft sieradzki są charakterystycznym elementem kultury ludowej regionu sieradzkiego. W początkowej fazie, do 1914 roku, haft był prosty i ograniczony do kilku podstawowych ściegów oraz kolorów, takich jak: czerwony, niebieski, biały i żółty.

W okresie międzywojennym i po II wojnie światowej haft sieradzki zyskał na złożoności. Objął większą liczbę kolorów i bardziej skomplikowane wzory. Do wykonania zdobień stosuje się kilka technik, w tym haft płaski, cieniowany, na tiulu oraz charakterystyczny haft marszczony, zwany "wodą". Motywy haftu sieradzkiego są inspirowane naturą i obejmują różne kwiaty.

*

Izabela Dudkiewicz/kor