Kobiety w nauce: nieznane, zapomniane (Piknik Naukowy/Trójka)
Kobiety w nauce: pracowite, kreatywne i... zupełnie nieznane
2025-02-12, 14:02 | aktualizacja 2025-02-12, 14:02
O Marii Skłodowskiej-Curie słyszał chyba każdy, ale czy nazwiska Będzisławska, Marić, Hirszfeldowa, Lawrence czy Kielan-Jaworska coś komuś mówią? Każda z nich ma swój wkład w rozwój nauki i cywilizacji, zostały jednak zapomniane, bądź specjalnie pominięte. Czas to zmienić!
Jeszcze sto lat temu kobiety miały duży problem, aby dostać się na uniwersytet i tam studiować. A przecież ich inteligencja, kreatywność i osiągnięcia są takie same jak mężczyzn. Jednak to oni pisali historię nauki i pomijali dorobek i wynalazki płci pięknej, tworząc tzw. efekt Matyldy.
Posłuchaj
4:41
Dodaj do playlisty
Z dystansem do problemów dnia codziennego
Kim więc były wspomniane na początku panie? Maria Będzisławska była pierwszą kobietą chirurgiem na przełomie XVII i XVIII wieku, Hanna Hirszfeldowa znakomitą lekarką i pediatrą, a Zofia Kielan-Jaworska wybitną paleontolog, która zasłynęła odkryciem setek dawno wymarłych zwierząt.
Ta ostatnia tak mówiła: - Jeżeli człowiek zajmuje się zagadnieniami tak abstrakcyjnymi, jak historia rozwoju ssaków, gadów, płazów przed milionami lat, to pozwala to patrzeć na zagadnienia i problemy współczesnego świata i różne nasze kłopoty codzienne z bardzo dużym dystansem.
Przeczytaj także:
- Nellie Bly - kobieta, która podbiła świat dziennikarstwa
- Maria Skłodowska-Curie: kobieta, która zrewolucjonizowała fizykę, chemię i medycynę
- Czy pamiętasz…? Niezwykłe tajemnice ludzkiej pamięci
Teoria względności szuka autora
Znana sentencja mówi, że "za każdym mężczyzną, który odniósł sukces, stoi kobieta". Dotyczy to m.in. Alberta Einsteina, który na początku XX wieku wstrząsnął posadami tradycyjnej fizyki, ogłaszając teorię względności i słynny wzór E=mc2. Jednak wiele wskazuje, że nie było to samodzielne dzieło, a bardzo duży wkład miała jego pierwsza żona Mileva Marić. Zresztą podczas rozwodu fizyk zobowiązał się, że jeśli dostanie Nagrodę Nobla, to pieniądze z niej przekaże właśnie Milevie. I tak właśnie zrobił! Czyżby jako zadośćuczynienie za pominięcie jej wkładu podczas publikacji słynnych prac naukowych?
Gwiazda kina niemego, która zmieniła motoryzację
Kim byli Carl Benz i Henry Ford, nie trzeba chyba tłumaczyć: to mężczyźni, którzy położyli podwaliny pod rozwój przemysłu motoryzacyjnego. Ale kto zna Florence Lawrence, kanadyjską gwiazdę kina niemego (zagrała w ponad 300 filmach), której pomysły usprawniające jazdę samochodem trudno przecenić?
- Ona pierwsza wynalazła kierunkowskaz i nazwała to: "automatyczne ramię sygnalizacyjne". Ona wynalazła też światła stopu - opowiada Jerzy Lemański z Narodowego Muzeum Techniki. Aby być dokładnym, w rzeczywistości to nie było światło, tylko tablica z napisem "STOP"; naciśnięcie hamulca powodowało pojawienie się tej tablicy.
Jerzy Lemański przypomina, że linie na drodze oraz ogrzewanie wnętrza samochodu to również kobiece pomysły.
***
Tytuł audycji: Piknik Naukowy
Prowadzi: Monika Suszek
Data emisji: 12.02.2025
Godzina emisji: 10.31
pr/kor