Pamięć o polskich Żydach. Reportaż "Wykrzyczeć światu" [POSŁUCHAJ]

• Początki organizacji sięgają pierwszej połowy XX wieku. W 1944 roku powstał Centralny Komitet Żydów w Polsce, będący polityczną reprezentacją Żydów wobec władz polskich i organizacji żydowskich za granicą.
• Po wieloletnich przygotowaniach Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny zostało zarejestrowane w 1951 roku w Warszawie.
• Żydowski Instytut Historyczny im. Emanuela Ringelbluma od zawsze był podległy stowarzyszeniu. Aż do lat dziewięćdziesiątych dyrektorem ŻIH-u był ówczesny prezes Stowarzyszenia ŻIH.

Obecnie jednym z najważniejszych działań organizacji jest pozyskiwanie funduszy na projekty realizowane m.in. przez ŻIH oraz Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Idea utworzenia muzeum pojawiła się w 1993 roku, niedługo po tym, kiedy Grażyna Pawlak, dyrektor ds. Organizacji i Informacji Żydowskiego Instytutu Historycznego, odwiedziła razem z innymi działaczami Muzeum Holokaustu w Waszyngtonie. Po powrocie do kraju zaproponowała utworzenie POLIN-u. Powołano Międzynarodowy Honorowy Komitet upowszechniający ideę projektu muzeum.

Fragment wystawy "Czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu" w Żydowskim Instytucie Historycznym. Fot. Bartosz KRUPA/East News

Budowa Muzeum POLIN

W latach dziewięćdziesiątych rozpoczęto poszukiwania pieniędzy na budowę muzeum. – Nie było to proste. Było wiele głosów, że chcemy budować muzeum na zgliszczach, na cmentarzu. Tak była postrzegana Polska – wyjaśnia Piotr Wiślicki. – Ale długą pracą i wieloma spotkaniami udało nam się sprawić, że ludzie zaczęli myśleć o tym inaczej – dodaje przewodniczący. Stowarzyszenie zdobyło 65 milionów dolarów na budowę muzeum i wystawy stałej. Drzwi do POLIN-u otwarto 19 kwietnia 2013 roku.

Archiwum Ringelbluma

Archiwum Ringelbluma to obecnie z pewnością jedno z najważniejszych zadań w historii stowarzyszenia. W 2021 roku, w 78. rocznicę wybuchu powstania w getcie warszawskim, postawiono pomnik upamiętniający miejsce odkrycia Archiwum. – To, czego nie mogliśmy wykrzyczeć światu, zakopaliśmy pod ziemią – to fragment testamentu Dawida Grabera, który w czasie wojny uczestniczył w akcji ukrycia dokumentów. I właśnie to zdanie zostało zapisane na jednej z tablic pamiątkowych przy ulicy Nowolipki 30.
– Powinno się przywracać historię miejscom. Historia dużo mocniej przemawia wtedy do ludzi i nie jest jedynie opowieścią o odległych czasach i nieznanych ludziach – mówi Joanna Fikus, wiceprzewodnicząca stowarzyszenia.

Posłuchaj

25:19

Pamięć o polskich Żydach. Reportaż "Wykrzyczeć światu" (Reportaż/ Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

W reportażu wystąpili m.in.: Piotr Wiślicki (przewodniczący Zarządu Stowarzyszenia Żydowski Instytut Historyczny); Joanna Fikus (wiceprzewodnicząca Zarządu, kierowniczka Działu Wystaw Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN); Agnieszka Dulęba-Wołodkiewicz (zastępczyni dyrektora ds. rozwoju Stowarzyszenia ŻIH) oraz Dariusz Popiela (kajakarz górski, olimpijczyk, autor projektu "Ludzie, nie liczby").

***

Tytuł reportażu: Wykrzyczeć światu
Autor reportażu: Antoni Rokicki 
Data emisji: 31.01.2024
Godzina emisji: 22.23

Antoni Rokicki/kc/zch/wmkor