Zamek w Rydzynie. Piękna budowla w pięknym otoczeniu
Zamek w Rydzynie: magnacka i królewska siedziba Leszczyńskich
2023-10-24, 14:10 | aktualizacja 2023-10-24, 17:10
Rydzyna to niewielka miejscowość położona na południe od Poznania. O jej niezwykłym uroku decyduje doskonale zachowane założenie urbanistyczne z przełomu XVII i XVIII wieku, kiedy przeżywała szczyt swojego rozwoju. Wtedy przyjeżdżały tu najważniejsze i najwybitniejsze postacie tamtych czasów, a Rydzyna stanowiła niejako wyjazdowe centrum życia kulturalnego, ale i politycznego Polski.
- Historia Rydzyny sięga początku XV wieku i związana jest z Janem z Czerniny, herbu Wierzbna, starostą wschowskim i kościańskim, wojewodą międzyrzeckim. On ufundował miasto i zbudował pierwszy zamek w Rydzynie.
- Największy rozwój Rydzyny przypada na koniec wieku XVII i wiek XVIII i związany jest z rodami Leszczyńskich i Sułkowskich.
Rydzyna: droga ku świetności
Fundatorem Rydzyny, o której pierwsze wzmianki pojawiają się w 1403 roku, był Jan z Czerniny, postać wielce zasłużona na dworze króla Władysława Jagiełły. To właśnie Jan w latach 1403–1422 wybudował na sztucznej wyspie pierwszy zamek, który przetrwał blisko 250 lat, aż do szwedzkiego najazdu. Wtedy został spalony i zniszczony.
Część dóbr rydzyńskich już w 1658 roku trafiła w ręce Leszczyńskich, jednego z największych i najzamożniejszych rodów Rzeczypospolitej, którzy byli też właścicielami nieodległego Leszna. Pozostałe części wraz z miastem i ruinami zamku wykupili na początku lat 80. XVII wieku. I już w roku 1685 rozpoczęła się budowa rodowej siedziby Leszczyńskich częściowo z wykorzystaniem murów pierwszego zamku, co widać do dzisiaj. – Powstała okazała, czworokątna budowla z wewnętrznym dziedzińcem i charakterystycznymi alkierzowymi basztami w narożach. Wyróżniała się pięknymi wnętrzami, które, co najważniejsze, można dzisiaj zwiedzać – opowiada Marek Gaworski, autor książek poświęconych polskim zamkom i pałacom. – Na parterze znajdowały się pomieszczenia gospodarcze, na piętrze apartamenty właścicieli. Trzecia kondygnacja przeznaczona była na reprezentacyjne sale bogato rzeźbione i dekorowane. Tutaj także znajdował się piękny westybul z ogromnymi posągami – opisuje.
Rydzyna: królewska siedziba
Ten zamek, a raczej rokokowy pałac, wraz z przylegającym parkiem, stał się najokazalszą rezydencją magnacką w Wielkopolsce i jedną z najokazalszych w całej Rzeczypospolitej. Niedługo później stał się też siedzibą królewską, bowiem w 1704 roku na władcę Polski został wybrany, przy poparciu króla szwedzkiego Karola XII, Stanisław Leszczyński. Niestety, jego rządy trwały zaledwie pięć lat, gdyż po klęsce Szwedów pod Połtawą zmuszony był uciekać. Już wcześniej, w 1707 roku, wojska rosyjskie splądrowały i częściowo spaliły pałac w Rydzynie.
Władzę w Polsce objął wspierany przez Rosję król August II Mocny, który nawet kilkukrotnie bywał w Rydzynie na początku swoich rządów. Stanisław Leszczyński powrócił na tron Polski i do swoich włości po śmierci rywala w 1733 roku, jednak już trzy lata później ostatecznie wyemigrował. W 1738 roku sprzedał Rydzynę Aleksandrowi Sułkowskiemu, ministrowi i protegowanemu Augusta II.
– Wkrótce potem nowy właściciel doprowadził zrujnowaną posiadłość do dawnej świetności. Powstała wielka, reprezentacyjna klatka schodowa, przebudowano salę balową, w której powstały niezwykłe sztukaterie – wylicza rozmówca Marty Piaseckiej. Wtedy też na suficie powstała piękna polichromia przedstawiająca ślub księcia Sułkowskiego z Anną Przebendowską. To dzieło, którego w oryginale autorem był Georg Wilhelm Neunhertz, można podziwiać także dzisiaj.
Rydzyna: szkoła i hotel
Rydzyna była własnością książąt Sułkowskich do 1909 roku, kiedy bezpotomnie zmarł ostatni z rodu. Wtedy dobra rydzyńskie wraz z zamkiem przejęte zostały przez władze pruskie. Po traktacie wersalskim Rydzyna w 1919 roku wróciła do Polski. Powstało tu, prowadzone przez Fundację Sułkowskich, liceum i gimnazjum im. Sułkowskich, które słynęło z wysokiego poziomu nauczania. Ich wychowankiem był m.in. Franciszek Walicki, dziennikarz muzyczny, ojciec chrzestny i legenda polskiego rock and rolla.
Po wojnie zamek został ograbiony i spalony przez radzieckich żołnierzy. W 1970 roku Rydzynę przejęło Stowarzyszenie Inżynierów i Techników Mechaników Polskich (SIMP), które ostatecznie doprowadziło do obudowy obiektu. Dzisiaj funkcjonują tu hotel, restauracja i centrum kongresowe. Rekonstrukcja wystroju wnętrz, m.in. wielkich ozdobnych plafonów w sali balowej, była możliwa dzięki dokumentacji fotograficznej z okresu międzywojennego.
Przeczytaj także
- Pęzino: imponująca twierdza templariuszy, joannitów i Puttkamerów
- Czerna: renesansowy zamek z pięknymi sklepieniami i widowiskową jadalnią
- Zamek w Wołowie: świadek niezwykle burzliwej historii całego regionu
Posłuchaj
3:58
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Trójka po królewsku
Prowadzi: Marta Piasecka
Data emisji: 24.10.2023
Godzina emisji: 10.47
pr