1 września 2023. Uroczystość ku czci obrońców Poczty Polskiej na Placu Obrońców Poczty Polskiej w Gdańsku, Foto: PAP/Adam Warżawa
W piątek przypada 84. rocznica wybuchu II wojny światowej. W trakcie uroczystości na Westerplatte prezydent Andrzej Duda podkreślał wagę pamięci kolejnych pokoleń Polaków. – Którzy pochylają głowy nad tą pamięcią nie tylko tych, którzy polegli, ale przede wszystkim pamięcią niezwykłego bohaterstwa i oddania ojczyźnie – mówił prezydent.
84 lata temu, 1 września 1939 roku, wojska niemieckie bez wypowiedzenia wojny przekroczyły o świcie na całej niemal długości granice Rzeczypospolitej, rozpoczynając tym samym pierwszą kampanię II wojny światowej. Jako pierwsze zaatakowane zostały Wieluń i Westerplatte.
- Halo, halo, tu Warszawa i wszystkie rozgłośnie Polskiego Radia. Dziś rano o godzinie 5 minut 40 oddziały niemieckie przekroczyły granicę polską, łamiąc pakt o nieagresji. Bombardowano szereg miast - poinformowało Polskie Radio 1 września 1939 roku.
Na tydzień przed wybuchem wojny w Moskwie doszło do spotkania ministrów spraw zagranicznych Niemiec - Joachima Ribbentropa - oraz ZSRS - Wiaczesława Mołotowa. Podpisany wówczas pakt o nieagresji oraz jego tajny protokółstały się bezpośrednią przyczyną ataku na Polskę. Zdaniem historyka Jerzego Eislera podpisanie paktu miało wpływ na decyzję o rozpoczęciu II wojny światowej. Dzięki temu porozumieniu Hitler mógł rozpocząć wojnę, nie bojąc się oskarżeń, że jest jedynym agresorem w Europie.
Za początek wojny uznaje się atak niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein", który o godzinie 4.45 ostrzelał na Westerplatte polską składnicę wojskową. Jak ustalili historycy, dwie minuty wcześniej, czyli o 4.43,niemieckie bombowce zaatakowały Wieluń, miasto leżące około 20 kilometrów od ówczesnej granicy polsko-niemieckiej. Historyk profesor Andrzej Ajnenkiel uważa, że należy oddać hołd zarówno poległym w Wieluniu cywilom, jak i wojskowym zabitym na Westerplatte. Jego zdaniem Wieluń stał się pierwszą ofiarą ludobójczej polityki Adolfa Hitlera.
O godz. 4.40 rozpoczęły się uroczystości z udziałem premiera Mateusz Morawieckiego w Wieluniu. Prawie w tym samym czasie, o godz. 4.45, w uroczystych obchodach na Westerplatte wziął udział prezydent Andrzej Duda.
Śmierć bezbronnych
– Mamy dziś 1 września, datę bardzo symboliczną, gdy rozpoczęła się II wojna światowa – wskazał szef rządu. Podkreślił, że to właśnie w Wieluniu rozpoczęła się wojna. – Od bombardowania miasta i mordowania ludności cywilnej, małych dzieci, kobiet, mężczyzn – dodał. – Strasznym i symbolicznym aktem było zbombardowanie szpitala Wszystkich Świętych w Wieluniu, gdzie chorzy, bezbronni ludzie ginęli pod niemieckimi bombami – mówił premier.
Premier @MorawieckiM podczas uroczystości z okazji 84. rocznicy wybuchu II wojny światowej w #Wieluń: II wojna światowa rozpoczęła się tutaj, kiedy samoloty Luftwaffe o godzinie 4:40, zrzuciły bomby na niewinne i bezbronne miasto, które nie było przecież żadnym militarnym… pic.twitter.com/xidOVWmUNG
1 września 1939 r. niemieckie samoloty zrzuciły na miasto 380 bomb o łącznej wadze 46 ton. Według różnych źródeł, w wyniku ataku Luftwaffe mogło zginąć ok. 1200 osób. Atak trwał do godziny 14. W gruzach legło 75 proc. miejskiej zabudowy. W Wieluniu nie stacjonowały żadne jednostki Wojska Polskiego, nie było tam również stanowisk obrony przeciwlotniczej. Zdaniem historyków miasto zbombardowano, by przetestować sprzęt i zastraszyć ludność cywilną.
"Wolność nie jest dana raz na zawsze"
– To właśnie jesteśmy winni obrońcom Westerplatte. To właśnie musi być przez następne lata systematycznie, spokojnie i konsekwentnie realizowane. Bo wolność nie jest dana raz na zawsze. I nie utrzyma się sama. Nikt nam nie da jej w prezencie! Przeciwnie – historia uczy, że raczej będzie chciał nam odebrać. Dlatego musimy pokazywać, że jesteśmy gotowi i musimy cały czas zachowywać gotowość – powiedział prezydent Rzeczypospolitej Polskiej Andrzej Duda podczas obchodów 84. rocznicy wybuchu II wojny światowej przy pomniku Obrońców Wybrzeża na Westerplatte.
Posłuchaj
2:41
Obchodów 84. rocznicy wybuchu II wojny światowej przy Pomniku Obrońców Wybrzeża na Westerplatte. Prezydent Andrzej Duda o wadze naszej pamięci (Pora na Trójkę)
Dodaj do playlisty
– Musimy zachowywać odpowiedzialność. I to jest dziś nasz najważniejszych patriotyczny obowiązek wobec ojczyzny i wobec tych, którzy będą ją stanowili w przyszłości. To jest nasze zobowiązanie wobec wszystkich tych, którzy w przeszłości walczyli o nią i za nią polegli – podkreślił prezydent.
Prezydent @AndrzejDuda na #Westerplatte: Dziś nie wolno nam się spóźnić z obroną naszego państwa, widząc co dzieje się na Ukrainie. Musimy wzmacniać naszą armię i bezpieczeństwo, realizować ten proces zawczasu, aby Polak był mądry przed szkodą. pic.twitter.com/4KVO4leZ0F
Wieczorem, o godz. 17, zaplanowane są natomiast uroczystości rocznicowe we Frampolu (woj. lubelskie) z udziałem marszałek Sejmu Elżbiety Witek.
Frampol był jednym z najbardziej zniszczonych polskich miast w czasie II wojny światowej. 13 września 1939 r. niemieckie samoloty zbombardowały to miasto, niszcząc ponad 80 procent zabudowy.
Atak niemieckiego pancernika "Schleswig-Holstein" na polską składnicę wojskową na Westerplatte 1 września 1939 r. o godzinie 4.45 był jednym z pierwszych wydarzeń rozpoczynających II wojnę światową. Oddziały polskie pod dowództwem majora Henryka Sucharskiego do 7 września 1939 r. bohatersko broniły placówki przed atakami wroga z morza, lądu i powietrza.
Posłuchaj
3:48
1 września, po ataku hitlerowskich Niemiec na Polskę, wybuchła II wojna światowa (Zapraszamy do Trójki)
