Tomas Venclova laureatem nagrody im. Zbigniewa Herberta (Trójka do trzeciej)
Odważny w życiu i twórczości – Tomas Venclova laureatem nagrody im. Zbigniewa Herberta
2023-08-24, 17:08 | aktualizacja 2023-08-24, 17:08
– Z Herbertem łączy go przekonanie, że historia i poezja są nierozdzielne, oraz przeciwstawianie się okrucieństwu i niesprawiedliwości – tak mówi o Tomasie Venclovie Maria Dzieduszycka, prezes Fundacji im. Zbigniewa Herberta. Litewski poeta niebawem odbierze w Warszawie nagrodę upamiętniającą autora "Pana Cogito".
- Tomas Venclova został laureatem Międzynarodowej Nagrody Literackiej im. Zbigniewa Herberta 2023.
- Litewski poeta należy do grona najbardziej znanych i szanowanych intelektualistów Europy Środkowo-Wschodniej. Jego wiersze tłumaczone były na wiele języków.
- Venclova przyjaźnił się z legendami polskiej literatury: Czesławem Miłoszem, Stanisławem Barańczakiem czy właśnie Zbigniewem Herbertem.
Wiersze Venclovy charakteryzuje śpiewny język, przypominający muzykę. Stanisław Barańczak, który tłumaczył je na język polski, dostawał od litewskiego poety wskazówki, które wyglądem przypominały muzyczne partytury. – Każdy wers był rozpisany na różne tony, kadencje muzyczne, które tłumacz powinien usłyszeć, po to, żeby mógł je właściwie przetłumaczyć – opowiada Krzysztof Czyżewski, dyrektor Ośrodka "Pogranicze – sztuk, kultur, narodów".
Zawsze po stronie ofiary
W swojej poezji Venclova zwraca szczególną uwagę na kontekst kulturowy i polityczny. W wierszu "Rozmowa w zimie" nawiązywał do wydarzeń grudnia '70 na polskim wybrzeżu (na język polski utwór przetłumaczył Czesław Miłosz). Do dziś poeta stanowczo wypowiada się m.in. przeciwko wszelkim totalitaryzmom. – Cały czas daje temu świadectwo, ciągle jest z nami i nie było wątpliwości, że będzie ważnym głosem zaangażowanym również w to, co się dzieje dzisiaj w Ukrainie, w solidarności z Ukraińcami walczącymi z putinowską Rosją – mówi Krzysztof Czyżewski.
Venclova równocześnie w każdym miejscu potrafi dostrzec dobro, dlatego wspiera Rosjan i Białorusinów, którzy walczą z krwawym reżimem. Przekonuje, że tam, gdzie toczy się walka o prawa jednostki, powinniśmy za wszelką cenę opowiedzieć się po stronie ofiary.
Posłuchaj
2:51
Dodaj do playlisty
Odwaga nie tylko w twórczości, ale i w życiu
Tomasz Venclova tłumaczył na język litewski wiersze Zbigniewa Herberta, którego poznał osobiście za młodu. – Trudno powiedzieć, jak wielki wpływ twórczość Herberta wywarła na Venclovę, ale na pewno wiele ich łączy, jako poetów z tego regionu Europy. Niewątpliwie jest to mocna obecność historii klasycznej w ich twórczości i w ogóle podejście, że historia i poezja są niejako nierozdzielne. Także przeciwstawianie się okrucieństwu, niesprawiedliwości – mówiła w Trójce Maria Dzieduszycka, prezes Fundacji im. Zbigniewa Herberta.
Gość "Trójki do trzeciej" zwróciła uwagę na życiorys Venclovy, który w czasach komunizmu na Litwie był dysydentem, a swoje wczesne wiersze publikował w drugim obiegu. W efekcie w latach 70. zmuszony był opuścić swój kraj i przenieść się do Stanów Zjednoczonych, skąd wrócił do Wilna dopiero kilka lat temu. – Ta odwaga nie tylko w twórczości, ale i w życiu, też jest bardzo herbertowska – stwierdziła Maria Dzieduszycka.
Uroczystość wręczenia Venclovie nagrody im. Zbigniewa Herberta odbędzie się 13 września w Teatrze Polskim w Warszawie.
Posłuchaj
4:24
Maria Dzieduszycka o Tomasie Venclovie (Trójka do trzeciej)
Dodaj do playlisty
Czytaj też:
- "Venclowa uczy, że o tym, co ważne, się nie krzyczy"
- Tomas Venclova z Nagrodą im. Jana Nowaka-Jeziorańskiego
***
Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Gość: Maria Dzieduszycka (prezes Fundacji im. Zbigniewa Herberta)
Autor materiału: Józef Niewiarowski
Data emisji: 24.08.2023
Godziny emisji: 12.15, 13,13
kc