Niezwykły wizerunek św. Barbary, patronki górników [POSŁUCHAJ REPORTAŻU]

• Obraz św. Barbary z Andaluzji i jego historia. Jak udało się ją odtworzyć?
• Kopalnia Andaluzja, jeden z dawnych gigantów wydobycia, dziś zniknęła prawie bez śladu.
• Wizerunki św. Barbary towarzyszą górnikom od wieków. Jaka jest historia tego kultu?

Wizerunki św. Barbary można spotkać w kopalnianych cechowniach i chodnikach, na sztandarach, w górniczych domach, kapliczkach i kościołach. Jest ich mnóstwo. Rzeźby i figurki z węgla, drewna i gipsu, grafiki i oleodruki, ale przede wszystkim obrazy. – Wiem, że to jest św. Barbara z Andaluzji, ale jak to zdjęcie trafi do kogoś, to weźmie i powie: O, kolejna Święta Barbara. Mamy już takie, takie, takie, z różnych przedruków, z kolejnych epok – mówi jeden z emerytowanych górników, przyznając, że komuś postronnemu ciężko dostrzec szczególność obrazu. W rozmowie z Małgorzatą Lachendro opowiada między innymi o tym, jak udało mu się odtworzyć dzieje wizerunku św. Barbary z Andaluzji. 

Historia kopalni, która zniknęła bez śladu

Aby zobaczyć ten niezwykły wizerunek Świętej Barbary, trzeba odnaleźć niepozorne skrzyżowanie w Piekarach Śląskich, na którym stoi znak. Ten znak ma kształt wieży kopalnianej i informuje, że na opustoszałym polu znajdowała się kiedyś kopalnia wydobywająca w czasach świetności kilkanaście tysięcy ton węgla na dobę. 

 Przeczytaj także:

• Święta Barbara, patronka ludzi wody
• Prawdziwa muzyka spod ziemi... [POSŁUCHAJ REPORTAŻU]
• Reportaż "Tu, na Śląsku". Historia górniczej rodziny [POSŁUCHAJ]

Po kopalni Andaluzja nie zostało prawie nic. Nic prócz obrazu św. Barbary, patronki dobrej śmierci i trudnej pracy. Patronki, którą górnicy z Andaluzji próbują ocalić od zapomnienia, tak jak ona niegdyś chroniła ich od złego. Historię tego obrazu przybliżają nam dr Beata Piecha-van Schagen z chorzowskiego skansenu i emerytowani górnicy Eugeniusz Świerc, Piotr Skowronek i Jerzy Baranowski.

4 grudnia – święto św. Barbary

4 grudnia w Kościele katolickim, a 17 grudnia w Cerkwi prawosławnej obchodzone jest wspomnienie żyjącej w III wieku św. Barbary. W polskiej obyczajowości ludowej Barbara była uważana za opiekunkę dobrej śmierci. Tego dnia w kościołach odprawiano specjalne nabożeństwo na jej cześć, co wpisywało się w pełen powagi charakter adwentu.

Posłuchaj

29:21

Ocalić od zapomnienia obraz Świętej Barbary (Reportaż/Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Barbórka – święto górników

4 grudnia jest dorocznym świętem górników – Barbórką. Nazwa święta pochodzi od imienia Barbara. Obchody barbórkowe na ziemiach polskich były znane już w XVIII wieku. Rano górnicy wybierali się w mundurach na uroczystą mszę św. Nabożeństwa niekiedy były także odprawiane na terenie kopalni przy figurze św. Barbary.

Od XIX wieku, górnicy po zakończonej mszy św., przy akompaniamencie orkiestry, maszerowali ulicami miasta oraz przez teren kopalni, by finalnie dojść przed siedzibę dyrekcji zakładu. Tam odbywała się uroczysta akademia. Przełożeni dziękowali pracownikom za ciężką pracę w niebezpiecznych warunkach i wkład w rozwój kopalni. Życzyli im także wszelkiej pomyślności w życiu osobistym. 

Górnicza Pobudka na Nikiszowcu - #Barbórka #Nikiszowiec #ŚLĄSK/Magic Moments Studio

"Barbórecka" to reportaż Małgorzaty Lachendro w realizacji dźwiękowej Jacka Kurkowskiego z muzyką Jędrzeja Panka. Został on wyróżniony w Ogólnopolskim Konkursie Stypendialnym im. Jacka Stwory. 

***

Tytuł reportażu: "Barbórecka"
Autor reportażu: Małgorzata Lachendro (Radio Katowice)
Data emisji: 4.12.2023
Godzina emisji: 22.16

polskieradio.pl/gs