"Pomnik ze starej fotografii", czyli próba odtworzenia wydarzeń sprzed wieku (Reportaż/Trójka)
Cud nad Wisłą i cud wolności. Reportaż "Pomnik ze starej fotografii" [POSŁUCHAJ]
2023-08-15, 23:08 | aktualizacja 2023-08-16, 12:08
Andrzej Sawicki zapamiętał z dzieciństwa fotografię pomnika stryja Michała Lubicz-Sawickiego, który poległ pod Włocławkiem w czasie wojny z bolszewikami 16 sierpnia 1920 roku i został pośmiertnie odznaczony krzyżem Virtuti Militari. Po powrocie z emigracji odnalazł cenne dokumenty w Centralnym Archiwum Wojskowym.
Niestety, bohater reportażu nie zdołał ustalić miejsca, gdzie stał pomnik, który zniknął z cmentarza komunalnego, a także – ze świadomości mieszkańców Włocławka. – Pomnik przed wojną był postawiony na górze. Fundament był wzniesiony chyba pół metra ponad poziom gruntu. Dalej była warstwa kamieni i na tym tablica z napisem "Poległym pod Włocławkiem 16 sierpnia 1920 roku". Następnie cokół pomnika kilkumetrowej wysokości, na górze orzeł z rozpiętymi skrzydłami, nieco niżej znak krzyża Virtuti Militari, a po bokach byli wymienieni dwaj żołnierze – mówi Andrzej Sawicki, opisując starą fotografię monumentu.
Posłuchaj
33:41
Dodaj do playlisty
Próba przywrócenia pamięci
To właśnie to zdjęcie stało się początkiem poszukiwań Andrzeja Sawickiego. Krok po kroku odkrywał on tajemnicę śmierci na polu bitwy, potem pośmiertnej chwały stryja, a na koniec jego zapomnienia. Gdzie stał pomnik porucznika Sawickiego i żołnierzy 5. batalionu kolejowego wciąż trudno ustalić.
– Z fotografii trudno jest się zorientować. Nie widać charakterystycznych elementów rzeźby terenu, czy zabudowy, dzięki którym moglibyśmy umiejscowić ten pomnik – mówi Tomasz Wąsik, kustosz działu historycznego w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej.
Kilkudziesięciu ochotników w strojach historycznych, wyposażonych w autentyczną broń z okresu I wojny światowej wzięło udział w rekonstrukcji obrony Włocławka z 1920 r. Ówczesna bitwa była jedną z ważniejszych w czasie wojny polsko-bolszewickiej, fot. PAP/WOJTEK SZABELSKI Historia bitwy decydującej o losach świata
Odnosząc się do wydarzeń historycznych, autorka reportażu zwraca uwagę na wagę wydarzeń z 1920 roku. 15 sierpnia przypada rocznica zwycięskiej dla Polski Bitwy Warszawskiej 1920 roku uznanej przez Edgara Vincenta D'Abernon (brytyjskiego polityka, dyplomatę i pisarza) za 18. przełomową bitwę w historii świata. Zwycięstwo polskiego wojska zadecydowało o zachowaniu niepodległości kraju i zatrzymało marsz rewolucji bolszewickiej na Europę Zachodnią. Było także jednym z najważniejszych elementów pamięci historycznej II RP. 15 sierpnia został ogłoszony w 1923 roku Świętem Wojska Polskiego.
Bitwa Warszawska 1920 - film animowany/IPNtvPL
Rozmówcami Małgorzaty Sawickiej byli: Andrzej Sawicki, Tomasz Wąsik, kustosz działu historycznego w Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej), Sławomir Kukiełczyński i Aleksander Kociołowicz z Włocławskiego Centrum Kultury oraz ksiądz Teodor Lenkiewicz - proboszcz kościoła w Szpetalu Dolnym.
Teksty czytali: Małgorzata Żurakowska, Piotr Wróblewski, Józef Szopiński, Jarosław Zoń.
***
Tytuł reportażu: "Pomnik ze starej fotografii"
Autorka reportażu: Małgorzata Sawicka
Data emisji: 15.08.2023
Godzina emisji: 22.13
gs