Srebrne varsaviana z przedwojennej zbiórki na FON można obejrzeć na Zamku Królewskim

• Fundusz Obrony Narodowej (FON) utworzono na mocy dekretu Prezydenta RP z 9 kwietnia 1936 r. w celu pozyskania dodatkowych środków na dozbrojenie armii w obliczu zagrożenia bytu państwa ze strony hitlerowskich Niemiec.
• Po niemieckiej napaści na Polskę we wrześniu 1939 r. niewykorzystane dary rzeczowe wywieziono za granicę. W ambasadzie polskiej w Bukareszcie podzielono je na część "srebrną" i "złotą". 61 skrzynek ze srebrem przewieziono z Rumunii do Francji, gdzie przetrwały II wojnę światową.

Prezentacja daru serca wszystkich Polaków

FON gromadził m.in. środki ze składki społecznej, na którą złożyły się dary i zapisy osób prywatnych oraz instytucji społecznych, politycznych, kulturalnych i gospodarczych. Polacy niezwykle ofiarnie zasilili fundusz zarówno gotówką, jak i w formie rzeczowej: nieruchomościami, kosztownościami, a nawet zbożem i… zwierzętami rzeźnymi! – To przede wszystkim było to, co Polacy mieli w domu najcenniejszego: sztućce, zastawy stołowe. Mamy też świeczniki, które były bardzo często oddawane, ale też papierośnice, bardzo dużo papierośnic – wymienia kurator wystawy Marcin Zawadzki.

"Srebrny" Fundusz Obrony Narodowej udało się Polsce odzyskać w 1976 r. W latach 1978-1988 ponad 18 000 przedmiotów z tych zbiorów zostało zinwentaryzowanych przez pracowników Muzeum Narodowego w Poznaniu. Z tego względu, a także dla symbolicznego choćby wyrównania wojennych strat w zbiorach, decyzją dysponenta skarbu, Ministerstwa Kultury i Sztuki, do kolekcji poznańskiego muzeum trafiło najpierw 1840 spośród tych obiektów, a 23 stycznia 2023 r. cała reszta, czyli ponad 16 000 sreber.

Warszawa i 15 innych miast

Obecnie, w ramach projektu "Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej", wystawy obiektów z zespołu "srebrnego" Fundusz Obrony Narodowej prezentowane są w 16 muzeach i instytucjach kultury w całej Polsce. Otwarta 5 czerwca na Zamku Królewskim w Warszawie wystawa "Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej. Varsaviana" zainaugurowała ten cykl. 6 czerwca zostały otwarte wystawy, m.in. na Wawelu, w Olsztynie, Katowicach, Białymstoku, Przemyślu.

– Każde muzeum miało inny temat. Na warszawskiej wystawie postanowiliśmy zaprezentować varsaviana, czyli to, co jest związane ze stolicą – opowiada Marcin Zawadzki. Wśród wystawionych obiektów znajdują się elementy serwisów stołowych, świeczniki, papierośnice i inne przedmioty ze srebra, wykonane przez najlepszych warszawskich rzemieślników: Karola Filipa Malcza, Gustawa Radke, Macieja Nowakowskiego, Ludwika Nasta, Władysława Krupskiego i Jana Matulewicza.

Na ekspozycji odnajdziemy także broń. Jest to ręczny karabin maszynowy Browning wz. 28, będący w czasie II wojny światowej na wyposażeniu armii polskiej: jeden z nielicznych zachowanych do dziś egzemplarzy podarowanych przez społeczeństwo – nauczycieli i uczennice Szkół Handlowych J. Statkowskiej w Warszawie.

Czytaj także

• Polaków dar serca, by chronić kraj: srebra FON w poznańskim Muzeum Narodowym
• Nowe nabytki Zamku Królewskiego można zobaczyć na specjalnej wystawie
• Niezwykłe eksponaty na wystawie "Kopernik i jego świat" w warszawskim Zamku Królewskim

Posłuchaj

3:07

Varsaviana ze "srebrnego" FON-u można obejrzeć na wystawie w Zamku Królewskim (Trójka do trzeciej)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Katarzyna Cygler
Gość: Marcin Zawadzki (kurator wystawy "Nie zmarnujcie niepodległości. Srebra Funduszu Obrony Narodowej. Varsaviana")
Data emisji: 6.06.2023
Godzina emisji: 14.31

mat. prasowe/pr