Jubileusz Muzeum Karykatury. Powstanie i historie (Reportaż/Trójka)
Muzeum Karykatury. Rysunki satyryczne to nie tylko współczesność
2023-05-31, 09:05 | aktualizacja 2023-05-31, 10:05
– Postanowiłem opracować historię karykatury polskiej. Jej początki znalazłem już w XII wieku. Nie było wtedy pism satyrycznych ani humorystycznych, ale byli karykaturzyści. Rzeźbili kapitele w kościołach i tam bardzo często umieszczali postacie karykaturalne. Byli faceci, co przepisywali książki i na marginesach książek inkaustem robili karykatury niemające nic wspólnego z treścią książki. Są karykatury polityczne, znalazłem bardzo ciekawą karykaturę z czasów Stefana Batorego – opowiadał w archiwalnym wywiadzie Eryk Lipiński, twórca Muzeum Karykatury świętującego właśnie swoje 45-lecie.
Muzeum Karykatury w Warszawie powstało w roku 1978. Jego pomysłodawcą, a później długoletnim dyrektorem był znakomity rysownik i satyryk Eryk Lipiński. 10 lipca 2002 roku Muzeum Karykatury otrzymało imię swego twórcy i założyciela. Myśl o powstaniu takiego muzeum rodziła się już w latach 60. Najpierw powstało jako dział Muzeum Literatury. Z początkiem 1983 roku Muzeum Karykatury uzyskało status placówki samodzielnej.
Posłuchaj
28:57
Dodaj do playlisty
– W 1913 roku w "Tygodniku Ilustrowanym" ukazał się artykuł teoretyczny o tym, czym jest karykatura, czym się charakteryzuje. Prasa nie była ilustrowana zdjęciami, tylko właśnie ilustracjami, portretami graficznymi, rysunkiem satyrycznym, karykaturą. Czym jest karykatura? Wyciągnięciem i przefiltrowaniem przez jej język portretu danej osoby. Wyciągnięciem najbardziej charakterystycznych cech i ujęciem ich w pewien wyolbrzymiony sposób – przypomina dr Piotr Kułak z Muzeum Karykatury w Warszawie.
Niezwykły twórca muzeum
Eryk Lipiński, wielki mistrz karykatury, satyry, uśmiechu, ilustracji książkowych i plakatu, urodził się 12 lipca 1908 roku w Krakowie. Jeszcze przed wojną założył słynne czasopismo satyryczne "Szpilki", które prowadził także po wojnie.
Na stronach portalu culture.pl można przeczytać nieco więcej o tych pierwszych latach po powrocie do Polski, a także o pierwszej nagrodzie i o inspiracjach młodego Lipińskiego: "Do trzynastego roku życia mieszkał w Moskwie. Gdy wrócił do Polski, był zawiedziony: »(...) myślałem, że każdy Polak nosi w klapie białego orzełka« - wspomina swoje rozczarowanie. Ojciec Eryka, również plastyk, przyczynił się do wczesnego debiutu syna: »Zanim nauczyłem się czytać i pisać, umiałem obchodzić się z malarskimi przyborami« - przyznaje Lipiński. Pierwszą nagrodę plakatową zdobył w wieku sześciu lat. Była to praca na konkurs moskiewski dotyczący sytuacji poborowych polskich, walczących przeciwko sobie w armiach zaborczych. To właśnie ojciec dołączył szkic małego Eryka do własnej propozycji. Rysunek przedstawiał trzech poborowych w różnych mundurach. Zajęli pierwsze (ojciec) i trzecie (Eryk) miejsce. Rysunku uczył go Wacław Wąsowicz, potem były studia na warszawskiej Akademii Sztuk Pięknych (malarstwo, grafika użytkowa i scenografia)".
Przeczytaj także:
- Eryk Lipiński – karykatura też jest sztuką
- Iwaszkiewicz, Fogg, Lipiński. Polscy pisarze i artyści ratujący Żydów
- 45-lecia Muzeum Karykatury w Warszawie. Interesujące wystawy z okazji jubileuszu placówki
Jubileusz Muzeum Karykatury
W roku 2023 Muzeum Karykatury im. Eryka Lipińskiego obchodzi 45-lecie istnienia. Głównym punktem obchodów jest wystawa jubileuszowa, na którą składają się dwie ekspozycje poświęcone założycielowi i patronowi Muzeum Karykatury – Erykowi Lipińskiemu: "Miej oko. Teodor i Eryk Lipińscy" oraz "Zrobiłem projekt. Grafika użytkowa Eryka Lipińskiego".
***
Tytuł reportażu: "Kozia 11"
Autorka reportażu: Urszula Żółtowska-Tomaszewska
Data emisji: 30.05.2023
Godzina emisji: 22.09
polskieradio.pl/gs