Kariera polityczna wodza III Rzeszy (Klub Trójki)
48:15Od intryg do kultury przemocy. Kariera polityczna wodza III Rzeszy
30 stycznia 1933 roku Adolf Hitler został kanclerzem III Rzeszy. Jak doszło do powstania imperium zła? Dlaczego demokracja niemiecka okazała się bezsilna wobec bezwzględności przybysza z Austrii?
Adolf Hitler podczas wiecu w 1938 roku
Foto: NAC
Początkowo komentatorom wydawało się, że jest to wejście polityka znanego z ulicznych awantur na drogę normalnej demokracji parlamentarnej. W czasie kiedy Hitler został kanclerzem, oprócz NSDAP rząd tworzyło jeszcze parę innych ugrupowań konserwatywnych i narodowych. Partnerzy Hitlera z innych partii starali się kontrolować sytuację, obsadzając swoimi ludźmi kilka kluczowych resortów w rządzie. Jednak ci, którzy próbowali użyć Hitlera do swoich politycznych gierek, szybko zostali wyprowadzeni w pole, a przywódca przejął pełnię władzy i pozbył się ich.
Od zera do Führera
2 sierpnia 1934 roku, po śmierci 87-letniego prezydenta Paula von Hindenburga, kanclerz Adolf Hitler ogłosił się Führerem Rzeszy Niemieckiej. Zgodnie z wprowadzoną przez niego ustawą urzędy prezydenta i kanclerza zostały połączone. W ten sposób Hitler stał się dyktatorem.
Nim doszedł na szczyt, musiał pokonać długą drogę. Urodził się w 1889 roku w austriackiej miejscowości Braunau am Inn, tuż przy granicy z Bawarią. W czasie I wojny światowej walczył w armii niemieckiej. W 1919 roku, w wieku 30 lat, wstąpił do niewielkiej Niemieckiej Partii Robotniczej (DAP). Niedługo później ugrupowanie to zmieniło nazwę na Narodowosocjalistyczna Niemiecka Partia Robotnicza (NSDAP), a Hitler stanął na jej czele. W 1923 roku, po nieudanym puczu monachijskim, Austriak został aresztowany, a partia zdelegalizowana. Po kilku miesiącach Hitler opuścił więzienie, a w 1925 roku odbudowana NSDAP wystartowała w wyborach do Reichstagu.
Najczęściej czytane
Potęga państwa niemieckiego
Dzięki charyzmie i populizmowi, który przejawiał się w hasłach o dążeniu do odbudowy potęgi państwa niemieckiego, upokorzonego warunkami traktatu wersalskiego, Hitler zdobywał coraz większą popularność. W 1932 roku NSDAP uzyskała większość w Reichstagu, a 30 stycznia 1933 roku prezydent Hindenburg mianował Adolfa Hitlera kanclerzem. Półtora roku później Austriak przyjął tytuł Führera.
Dodaj do playlisty
Rządy
Wewnętrzna polityka Hitlera charakteryzowała się prześladowaniami na tle politycznym i etnicznym. Już wiosną 1933 roku w Dachau powstał pierwszy obóz koncentracyjny, do którego kierowano m.in. przeciwników władzy i Żydów. W kolejnych latach rasistowskie i antysemickie prześladowania przybierały na sile, a podczas II wojny światowej objęły tereny podbite przez wojska III Rzeszy. Do 1945 roku Niemcy zamordowali ok. 6 milionów Żydów, ale dokonywali eksterminacji również innych, w ich mniemaniu stojących na niższym poziomie rozwoju, nacji, np. Romów.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Semka
Goście: profesor Eugeniusz Cezary Król (historyk, były dyrektor Instytutu Studiów Politycznych PAN), profesor Arkadiusz Stempin (historyk)
Data emisji: 25.01.2023
Godzina emisji: 21.11
zch/PR Historia/kor