Od uwielbienia do odrzucenia i pogardy: dlaczego nie lubimy upadłych idoli? (Bed and breakfest/Trójka)
"Efekt Księżyca", czyli dlaczego tak nie lubimy swoich upadłych idoli
2022-12-03, 12:12 | aktualizacja 2022-12-05, 09:12
Ekstaza, radość, duma – chyba tak w skrócie można określić to, co czują Polacy, kiedy reprezentacja wygrywa mecz, kiedy zawodnik z orłem na piersiach leci najdalej, przybiega pierwszy na metę, zdobywa złoty medal. Jednak kiedy sportowcy, zawiodą pokładane w nich nadzieje i przegrają, ci sami kibice, którzy wielbili i nosili na rękach, teraz są bezwzględni i okrutni w swych ocenach. Skąd taka drastyczna zmiana?
- Uwielbienie dla zwycięskiego idola i jego odrzucenie i potępienie w przypadku przegranej psycholog Robert B. Cialdini nazwał "efektem Księżyca"
- W budowaniu przekonania o wielkich, zwycięskich walorach idola, bardzo dużą rolę odgrywają marzenia, fałszywe wyobrażenia, ale też… media
Wy wygraliśmy, ale to oni przegrali
– Trzeba sobie uświadomić, że Polacy mają tendencję do narzekania i to narzekanie spełnia u nas bardzo ważną rolę: podtrzymuje rozmowę i podtrzymuje relacje. Dlatego Polacy narzekają, a Anglicy rozmawiają o pogodzie – mówi dr Dorota Rajba, psycholog z Dolnośląskiej Szkoły Wyższej. – Bardzo lubimy czuć się dobrze, czuć się wyjątkowi dzięki temu, że mamy wyjątkowych sportowców. Natomiast kiedy ci sportowcy nie spełnią naszych oczekiwań, spadają z bardzo wysokiego piedestału - wyjaśnia.
Okazuje się, że takie oscylowanie pomiędzy uwielbieniem dla zwycięskiego idola a odwracaniem się od niego i potępianiem w przypadku porażki nie jest niczym niezwykłym. Psycholog Robert B. Cialdini, zauważył, że studenci, kiedy drużyna której kibicują, wygrywa, przychodzą obwieszeni szalikami, radośni i podekscytowani. I mówią "my wygraliśmy". Jednak w momencie porażki, szaliki są chowane w szufladzie, a studenci mówią "oni przegrali".
Światło odbite, czyli efekt Księżyca
Cialdini nazwał takie zachowanie "efektem Księżyca", ponieważ Księżyc świeci światłem odbitym. - Tak samo my, w momencie, kiedy Polak wygrywa, świecimy odbitym światłem jego sukcesu – tłumaczy Trójkowy ekspert. – Bo tak naprawdę wszystko się opiera o naszą samoocenę. I kiedy Polak przegrywa, uderzenie w naszą samoocenę bardzo boli – wskazuje.
Należy jednak pamiętać, że w Polsce np. reprezentacja w piłce nożnej jest wręcz wpychana na ten piedestał przez kibiców i media. W 2018 roku podczas mundialu w Rosji uznawana była przez nich za faworytów grupy. Wszyscy pamiętają, jak to się skończyło: mecz otwarcia, mecz o wszystko, mecz o honor i powrót do domu w niesławie. – Kiedy pytaliście, czy jesteśmy faworytem grupy, odpowiadałem wprost, że nie. To była najcięższa grupa na mistrzostwach – mówił do dziennikarzy na pomeczowej konferencji prasowej kapitan polskiej reprezentacji Robert Lewandowski. – Dziwiliście się. Nie chcieliście chyba do końca usłyszeć tego, o czym ja mówię – dodawał.
Przeczytaj także
- Profilowanie psychologiczne. Czy każdy z nas ma w sobie coś z profilera?
- Duńczyków patent na szczęście. Niezwykle skuteczny!
- Współczesne kłopoty z komunikacją. Jak ze sobą rozmawiać?
- Syndrom FOMO staje się coraz większym problemem
- Dzień Dobrych Wiadomości. Jak nie narzekać i szukać pozytywnych stron życia?
Posłuchaj
3:46
Dodaj do playlisty
***
Audycja: Bed and breakfast
Prowadzący: Piotr Firan, Raf Uzar
Autor materiału reporterskiego: Michał Kowarski
Data emisji: 3.12.2022
Godzina emisji: 6.18
pr