Ci, którzy odeszli. Jak zmarłych wspominają różne kultury i religie? (Niezła historia/Trójka)
Nie tylko Dzień Zaduszny. Pamięć o zmarłych w różnych religiach
2022-11-02, 10:11 | aktualizacja 2022-11-11, 13:11
– Dzień Zaduszny został zapoczątkowany przez św. Odylona, który był opatem benedyktynów z opactwa Cluny we Francji. Dzień ten miał być przeciwwagą dla pogańskich obrządków czczących zmarłych – opowiada historyk prof. Tomasz Gajownik, rysując tło obchodów przypadających na 2 listopada.
Francuski duchowny w 998 roku zarządził, aby dzień po Wszystkich Świętych był poświęcony modlitwom za zmarłych. Idea bardzo szybko rozprzestrzeniła się we Francji i kolejnych krajach. W XIII w. obecna była już w całym Kościele zachodnim. W Polsce ta tradycja zaczęła się już tworzyć w XII stuleciu, a z końcem XV w. była znana w całym kraju.
Zwyczaj odprawiania przez każdego kapłana trzech mszy w Dzień Zaduszny zapoczątkował w XV w. zakon dominikanów w Hiszpanii. W 1748 roku papież Benedykt XIV zatwierdził tę praktykę dla Hiszpanii, Portugalii i ich kolonii. W 1915 roku papież Benedykt XV na prośbę opata prymasa benedyktynów zezwolił, aby tego dnia każdy kapłan mógł odprawić trzy msze: w intencji poleconej przez wiernych, za wszystkich wiernych zmarłych i w intencji ojca świętego.
Jak zmarłych wspominają wyznawcy innych kościołów chrześcijańskich?
– W prawosławiu modlitwom za zmarłych patronują przede wszystkim św. Dymitr i Jan Chrzciciel. To wynika z historii. Prawosławni wspominają poległych żołnierzy. To odwołanie się do tradycji wojskowej. U luteran nie ma kultu zmarłych, natomiast kultywowana jest pamięć i troska o ich groby. Przy wielu luterańskich nekropoliach znajdują się domy, w których mieszka gospodarz opiekujący się cmentarzem – dodaje gość Piotra Łodeja.
Wyznawcy kalwinizmu w Polsce, choć nie organizują specjalnych uroczystości, gromadzą się na cmentarzu, zgodnie z polską tradycją, a w kaplicach odprawiane jest okolicznościowe nabożeństwo.
Każda religia i kultura pamięta o swoich zmarłych
W judaizmie zmarli wspominani są w rocznice śmierci. Żydzi zapalają wówczas specjalne świece i odmawiają modlitwę "Boże pełen miłosierdzia" lub tradycyjny kadisz.
Posłuchaj
4:22
Dodaj do playlisty
Inne kulturowo tradycje, które coraz silniej obecne są też w Polsce, to m.in. anglosaski Halloween i bardzo barwny latynoski Dzień Wszystkich Zmarłych, który jak przyznaje prof. Tomasz Gajownik przez swoją energetyczność i kolorowość kontrastuje z tradycyjnymi obchodami Dnia Zadusznego.
What is Day of the Dead? | National Geographic/National Geographic
***
Tytuł audycji: Niezła historia
Prowadzi: Piotr Łodej
Gość: prof. Tomasz Gajownik
Data emisji: 2.11.2022
Godziny emisji: 10.44
PAP/gs/kor