Historia zakopiańskiej nekropolii. Reportaż "Znaki pamięci" [POSŁUCHAJ]

Grunty pod budowę cmentarza ofiarował właściciel terenu – Jan Pęksa. Pierwotnie cmentarz był miejscem pochówku mieszkańców Zakopanego i okolic. Były tu grzebane także bliżej nieznane osoby młode, ofiary wypraw w Tatry lub gruźlicy. W 1889 roku pochowano na nim pierwszą osobę zasłużoną dla Zakopanego, doktora Tytusa Chałubińskiego. Już w 1931 roku cmentarz uznano za zabytek narodowy.

Cmentarz niezwykły 

Na Pęksowym Brzyzku znajduje się około 500 grobów, w tym 250 osób zasłużonych, m.in. Kazimierz Przerwa-Tetmajer (poeta), Kornel Makuszyński (pisarz, krytyk), Antoni Kenar (rzeźbiarz), Antoni Rząsa (rzeźbiarz), Władysław Orkan (pisarz), Władysław Hasior (rzeźbiarz) czy Zofia Radwańska-Paryska (pisarka, taterniczka). Na cmentarzu są rodzinne nagrobki rodów góralskich – Gąsieniców, Walczaków, Pęksów i innych. Niemal wszystkie nagrobki są niepowtarzalnymi dziełami sztuki, mówi architekt, muzyk i popularyzator folkloru góralskiego Jan Karpiel-Bułecka z Zakopanego, który opowiada o tym niezwykłym miejscu. 

– Dobrze czuję się na tym cmentarzu, w znaczeniu klimatu kulturowego. To ciepłe i przyjmie miejsce. Niektóre drzewa pamiętają te pierwsze osoby – przyznaje w rozmowie z Moniką Chrobak. 

Bogactwo kulturowe 

Na cmentarzu spotkać można kapliczki, góralskie krzyże rzeźbione w motywy podhalańskie, malowane na szkle lub wykonane w drewnie, kamieniu czy metalu. Na cmentarzu są też nagrobki symboliczne: himalaisty Macieja Berbeki, etnografa Bronisława Piłsudskiego, kompozytorów Karola Szymanowskiego i Mieczysława Karłowicza, generała Mariusza Zaruskiego, pisarza, malarza i dramaturga Stanisława Ignacego Witkiewicza Witkacego oraz olimpijczyka i taternika Bronisława Czecha. 

Posłuchaj

27:54

Historia zakopiańskiej nekropolii. Reportaż "Znaki pamięci" (Reportaż/ Trójka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł reportażu: "Znaki pamięci"
Autorka reportażu: Monika Chrobak
Data emisji: 2.11.2022
Godzina emisji: 22.08

gs/kor/zch