Józef Szaniawski – ostatni więzień PRL-u

– Przez lata wykładałem na warszawskiej uczelni. Wśród studentów zauważyłam młodego człowieka. Zawsze otoczony był wianuszkiem sympatycznych młodych dziewcząt. Pomyślałem sobie, że na egzaminie porozmawiamy. Podczas sesji pojawił się u mnie i ku mojemu niezadowoleniu, na każde pytanie odpowiadał bardzo dobrze. Był przy tym niesłychanie uprzejmy i grzeczny. Kiedy wstawiłem do indeksu ocenę, człowiek ukłonił się i powiedział: "Panie sędzio, chciałem przekazać najlepsze pozdrowienia od mojego ojca". Tym młodym człowiekiem był właśnie Filip – wspominał w "Klubie Trójki" Wiesław Johann, sędzia Trybunału Konstytucyjnego, przedstawiciel prezydenta przy Krajowej Radzie Sądownictwa.

Kresy 

– Lwów bardzo rzutował na całą biografię taty. Mimo że był tam mniej niż kilkanaście miesięcy. Jako kilkumiesięczne dziecko wyjechał z rodzicami do Polski. Wyjeżdżali jednym z ostatnich transportów dla Polaków, którzy nie chwili przyjąć sowieckiego obywatelstwa. To było na przełomie kwietnia i maja. Błąkali się przez kilka lat po Polsce. Tata pytany o miejsce urodzenia zawsze wpisywał "Lwów- tymczasowo poza Polską". W tm czasie, zbrojnej agresji na Ukrainę, nie jest to żart na miejscu. Pokazuje jednak przywiązanie ojca do Kresów – zaznaczył w rozmowie Filip Frąckowiak, syn Józefa Szaniawskiego, dziennikarz i polityk.

– Ze spotkań z Józkiem najmilej wspominam wspólną wyprawę do Wilna. Okazało się, że zna to miasto jak własną kieszeń. Zapamiętałem go ze zwykłych, fajnych spaw. Mniej interesował się śladami polskości, za którymi ja węszyłem. Ciekawiła go współczesność Wilna. Odwiedzaliśmy miejsca, które wiązały się z agresją sowiecką – wspominał Krzysztof Masłoń, krytyk literacki.

Posłuchaj

48:52

Józef Szaniawski - ostatni więzień PRL-u (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Muzeum i pamięć

W 1985 roku sąd wojskowy skazał go na 10 lat więzienia. Był przetrzymywany w więzieniach na warszawskim Mokotowie przy ul. Rakowieckiej i w Barczewie. Uniewinniony przez Sąd Najwyższy, wyszedł na wolność 22 grudnia 1989 roku. Sąd Najwyższy określił go jako ostatniego więźnia politycznego PRL. Był pełnomocnikiem i przyjacielem płk. Ryszarda Kuklińskiego, kustoszem izby pamięci pułkownika.

Od lat 90. nosił się z pomysłem stworzenia muzeum pokazującego walkę o niepodległość Polski toczoną w konspiracji. W 2003 roku pismo z prośbą o lokal do ówczesnego prezydenta Warszawy Lecha Kaczyńskiego skierował sam Ryszard Kukliński, były pułkownik Ludowego Wojska Polskiego i agent CIA w czasach PRL-u. Prezydent stolicy przychylił się do tej prośby, ale rok później Kukliński zmarł. Ostatecznie placówka muzealno-edukacyjna powstała w 2006 roku jako Izba Pamięci Generała Kuklińskiego.