Mikołaj Kopernik – kim naprawdę był polski astronom?

Kwestia propagandy: Polak czy Niemiec?

Mikołaj Kopernik urodził się 19 lutego 1473 roku. Był astronomem, kanonikiem, prawnikiem, matematykiem, lekarzem i ekonomistą. Jego najważniejszym dziełem jest traktat "O obrotach sfer niebieskich", w którym opisał heliocentryczną wizję wszechświata. 

Przyszedł na świat w Toruniu. Był synem kupca Mikołaja i jego żony Barbary pochodzącej z rodu Watzenrode. Jego wujem był biskup warmiński Łukasz Watzenrode. Dzięki jego protekcji i finansowemu wsparciu młody Mikołaj mógł rozpocząć studia na Akademii Krakowskiej, a następnie kontynuować je na najlepszych europejskich uczelniach. Po powrocie ze studiów osiadł w Lidzbarku Warmińskim i został sekretarzem swojego wuja oraz kanonikiem kapituły warmińskiej. Nie był jednak wyświęconym kapłanem. Po kilku latach przeniósł się do Fromborka, gdzie oddał się pracy naukowej, ale nie tylko. To w tym czasie zawiązała się relacja między nim a Anną Schilling, jego gospodynią. Zgorszenie budził fakt, że Anna zostawiła męża niedługo po ślubie i zamieszkała z Kopernikiem.

– Dużo książek poświęconych Kopernikowi wyszło 50 lat temu, w 500-lecie jego urodzin. Potem jednak zainteresowanie nim spadło i np. biblioteki zaczęły wyrzucać te książki ze swoich zbiorów. Miałem sporo problemów, by do nich sięgnąć – opowiada Piotr Łopuszański, autor niedawno wydanej książki "Mikołaj Kopernik. Nowe oblicze geniusza". – Z drugiej strony np. Niemcy, m.in. Günter Verheugen, uważają, że Kopernik jest niemieckim uczonym, z niemieckiej matki i ojca. Zaczęli o tym pisać w czasach kulturkampfu, a więc kiedy Polski nie było na mapach świata. Inna sprawa, że w podobny sposób wzięli sobie Rubensa czy Erazma z Rotterdamu – wskazuje.

– W obronie polskości Kopernika występowali nasi uczeni. Oczywiście byli na trochę słabszej pozycji, bo nie mieli takiej siły przebicia, jak historycy niemieccy, ale teraz uznaje się Kopernika za polskiego astronoma – dodaje.

Prawdziwy odkrywca czy tylko kopista?

To prawdopodobnie we Fromborku Kopernik spisał swoje rewolucyjne dzieło "O obrotach sfer niebieskich", w którym ustalił, że Ziemia obraca się wokół Słońca, a nie na odwrót, jak do tej pory sądzono. Zdaniem prof. Marka Urbańskiego do opracowania koncepcji heliocentrycznej nie doprowadziła Kopernika obserwacja nieba, ale zamiłowanie do filozofii. Jeden z najważniejszych traktatów w dziejach nauki został wydany dopiero pod koniec życia Kopernika, 21 marca 1543.

Przeczytaj także

• Ina Benita. Życie po życiu
• Stanisław Bareja widziany oczami swojej córki
• Ferdynand Goetel – życie przed i po raporcie o zbrodni katyńskiej

– Obecnie jest niestety już na świecie pomysł, aby deprecjonować odkrycia Kopernika, uważając, że tak naprawdę niczego nie odkrył, albo że od kogoś zerżnął to swoje odkrycie: od Włochów albo wręcz od starożytnych. I np. lansuje się Giordana Bruna, który tak naprawdę zrobił krok wstecz w stosunku do Kopernika czy Galileusza – tłumaczy rozmówca Tomasza Zaperta. – Jednak Kopernik był postacią na tyle niesamowitą, śmiałą, która potrafiła zakwestionować utarte schematy i autorytety. Niektórzy idą na uniwersytety i powtarzają to, czego się nauczyli, już do końca życia, a on potrafił dokonać kilku obserwacji, które podważyły teorie Ptolemeusza oparte jeszcze na koncepcjach Arystotelesa, i powiedzieć, że rzeczywistość jest inna – wyjaśnia.

Posłuchaj

49:28

Mikołaj Kopernik wciąż nieznany (Trójka literacka)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

***

Tytuł audycji: Trójka literacka
Prowadzi: Tomasz Zapert
Gość: Piotr Łopuszański (pisarz, dziennikarz, znawca Bolesława Leśmiana i autor książek mu poświęconych, autor biografii Gustawa Holoubka, Zbigniewa Nienackiego, Mikołaja Kopernika)
Data emisji: 24.07.2022
Godzina emisji: 14.07

PR24 Historia/pr