Major Maria Mirecka-Loryś – kobieta, społeczniczka, patriotka

Maria Mirecka-Loryś – młodość i lata wojenne

Maria Mirecka-Loryś urodziła się 7 lutego 1916 r. w Ulanowie na Podkarpaciu. Studiowała na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, gdzie wstąpiła do Związku Akademickiego Młodzież Wszechpolska. Po wybuchu wojny zaangażowała się w działalność konspiracyjną. Wiosną 1940 r. została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, później całej NOWK Okręgu Rzeszowskiego.

Równolegle była kierownikiem sekcji kobiecej w Zarządzie Okręgu Rzeszowskiego Stronnictwa Narodowego i kurierką Komendy Głównej NOW. Po scaleniu NOW z AK awansowana została na stopień kapitana, kierowała Wojskową Służbą Kobiet w rzeszowskim Podokręgu Armii Krajowej. Wiosną 1945 r. została Komendantką Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.

W 1943 r. Maria Mirecka uczestniczyła w konspiracyjnym odnowieniu ślubów na Jasnej Górze, które w maju 1936 r. podczas pielgrzymki złożyła polska młodzież akademicka. W 36-osobowej grupie młodzieży Maria Mirecka reprezentowała Lwów, a obecny tam Karol Wojtyła – Kraków.

– Maria Mirecka-Loryś to superbohaterka XX i XXI wieku. Wszędzie tam, gdzie się pojawiała, emanowała aktywnością, chciała brać sprawy w swoje ręce, budować coś dla Polski. To było jej cechą charakterystyczną, wynikającą także z działalności w harcerstwie – mówił Jan Dziedziczak, sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów oraz pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą.

• "Osoba charyzmatyczna". Szakalicka o Mireckiej-Loryś;
• Konfederacja Polski Niepodległej – historia i przesłanie dla współczesności;
• Ostatni rozdział bitwy o Monte Cassino w filmie dokumentalnym T. Łysiaka.

"Przemytniczka Boża"

Po zakończeniu wojny Mirecka wznowiła studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. 1 sierpnia 1945 r. została aresztowana przez władze komunistyczne w Nisku. Na wolność wyszła 1 września 1945 r. na mocy amnestii. Zagrożona ponownym aresztowaniem w grudniu 1945 r. opuściła Polskę i z grupą kilkunastu działaczy narodowych dotarła do obozu 2 Korpusu gen. Władysława Andersa pod Ankoną. Tam poznała swego męża, oficera rezerwy Henryka Lorysia, z którym w październiku 1946 r. wyemigrowała do Wielkiej Brytanii.

W styczniu 1952 r. z rodziną wyjechała do USA, najpierw do Toledo w stanie Ohio, a w 1954 r. do Chicago. Tam zaangażowała się w pracę w organizacjach polonijnych. Działała m.in. w Stronnictwie Narodowym, była członkiem Zarządu Głównego Związku Polek w Ameryce oraz Krajowego Zarządu Kongresu Polonii Amerykańskiej.

Przez 32 lata była redaktorem "Głosu Polek", organu Związku Polek w Ameryce. Od lat 70. XX w. zaangażowana w pomoc dla Polaków na dawnych Kresach. W grudniu 1999 r. została wiceprzewodniczącą Rady Naczelnej Stronnictwa Narodowego. Współpracowała z polonijnym radiem w Chicago, dla którego nagrywa cotygodniowe felietony z cyklu "Otwarty mikrofon".

– Myślę, że pierwsze pytanie pani Marii w niebie brzmiało: "komu tu trzeba pomóc?". Ona zawsze, nawet w wieku stu kilku lat, była osobą, która pytała, czy komuś trzeba pomóc. Od lat 50. organizowała pomoc dla Polonii amerykańskiej i dla Polaków na Ukrainie. To były czasy sowieckie, w których ta pomoc była nie tylko materialna – powiedział Paweł Nowacki, producent filmu dokumentalnego Ewy Szakalickiej "Przemytniczka Boża". – Miano "Przemytniczka Boża" zostało jej nadane przez środowiska amerykańskie, dlatego że wiele ryzykowała, przemycając przy okazji pomocy materialnej literaturę religijną, Pismo Święte, różańce i obrazki z papieżem Polakiem, w czasach, gdy Ukraina była jeszcze sowiecka – wyjaśnił.

Świadek Historii

Maria Mirecka-Loryś była autorką drugiego tomu "Historii Związku Polek w Ameryce" i książki "Odszukane w pamięci. Zapiski o rodzinie, pracy, przyjaźni". W 2014 r. został zrealizowany film dokumentalny o Marii Mireckiej-Loryś pt. "Szkic do życiorysu" w reż. Ewy Szakalickiej. W 2017 została laureatką nagrody honorowej "Świadek Historii" przyznanej przez Instytut Pamięci Narodowej.

Była wielokrotnie odznaczona, m.in.: Srebrnym Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Armii Krajowej, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski i Medalem Stulecia Odzyskanej Niepodległości.

Posłuchaj

49:44

Zmarła major Maria Mirecka-Loryś. Życiorys "Przemytniczki Bożej" (Klub Trójki)

Dodaj do playlisty

Dodaj do playlisty

Mjr Maria Mirecka-Loryś: okupacja sowiecka zniszczyła polski naród moralnie/Polskie Radio

***

Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Arkadiusz Gołębiewski
Goście: Jan Dziedziczak (sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, pełnomocnik rządu do spraw Polonii i Polaków za granicą), Apolonia Gołębiewska (autorka filmu o Marii Mireckiej-Loryś), Paweł Nowacki (producent filmu "Przemytniczka Boża"), prof. Jan Żaryn (historyk, Instytut Dziedzictwa Myśli Narodowej)
Data emisji: 31.05.2022
Godzina emisji: 21.09

IAR/kr