"Czarny neseser". Radiowe świadectwo chwili i wojennych zbrodni

  • Facebook
  • Twitter
  • Wykop
  • Mail
"Czarny neseser". Radiowe świadectwo chwili i wojennych zbrodni
Metalofony ewakuowane z Polskiego RadiaFoto: Polskie Radio/mat. promocyjne

- Pracownicy Polskiego Radia dokonali niezwykle ważnej rzeczy - nie tylko umożliwili komunikację z obywatelami Rzeczpospolitej, którzy 1 września zostali zaskoczeni agresją Niemiec na Polskę, ale utrwalili głosy ważnych postaci na płytach, które po kapitulacji Warszawy zostały wyniesione z siedziby Polskiego Radia i ukryte - przekonuje Jan Józef Kasprzyk, szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.

W piątek 6 maja Polskie Radio zainicjowało narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku. Akcję "Gdzie jest czarny neseser?" wspierają: Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Instytut Pamięci Narodowej.

Z narażeniem życia

Jan Józef Kasprzyk podkreśla, że po wybuchu wojny działalność pracowników Polskiego Radia wymagała niezwykłej odwagi. - 93 płyty już się odnalazły, ale po numeracji należy przypuszczać, że drugie tyle wyniesiono w czarnym neseserze z narażaniem życia. Trzeba bowiem pamiętać, że jednym z elementów umowy kapitulacyjnej Warszawy było wymuszone przez Niemców zobowiązanie do przekazania nie tylko siedziby radia, ale wszystkich zasobów nagraniowych, archiwalnych. Szczęśliwie Polacy tego nie dotrzymali i wynieśli to, co było świadectwem chwili, dowodem na niemieckie zbrodnie - zaznacza rozmówca Witolda Lazara.

Po wybuchu II wojny światowej i ataku hitlerowskich Niemiec na nasz kraj, Polskie Radio nadawało nieprzerwanie aż do 30 września 1939 roku. Po ogłoszeniu kapitulacji (28 września) i zajęciu przez Niemców rozgłośni przy ul. Zielnej w Warszawie (30 września), jej pracownicy wynieśli i ukryli w prywatnych mieszkaniach – narażając swoje życie – około 200 metalowych krążków do tzw. bezpośredniego zapisu dźwięku, czyli metalofonów i decelitów.

"Polskie relikwie"

- Ośmielam się używać określenia "polskie relikwie", ponieważ na tych płytach zamknięte są głosy naszych wielkich bohaterów narodowych - podkreśla Jan Józef Kasprzyk.

plansza-neseser.jpg 

Płyty zawierają m.in. wypowiedzi najważniejszych przedstawicieli establishmentu II RP, w tym przemówienia: prezydenta walczącej stolicy Stefana Starzyńskiego, ministra spraw zagranicznych Józefa Becka, pułkownika Wacława Lipińskiego oraz reportaże amerykańskich i angielskich korespondentów z broniącej się stolicy. Są też komunikaty porządkowe dla mieszkańców Warszawy – czytane m.in. przez Jeremiego Przyborę.

Ważna lekcja historii

Krążki, które odnaleziono w 1979 roku, zostały oczyszczone i zdigitalizowane. Kolekcja historycznych nagrań zarejestrowanych we wrześniu 1939 roku w Polskim Radiu została starannie opracowana i wydana w formie ekskluzywnego boksu składającego się z 5 płyt kompaktowych oraz obszernej książeczki – z tekstami źródłowymi i komentarzami oraz materiałami ikonograficznymi, w tym unikatowymi, archiwalnymi zdjęciami. Stanowią one dziś ważną lekcję historii, jak również polskiej i światowej radiofonii. Z tego powodu zostały wpisane, jako pierwsze materiały dźwiękowe, na Listę Krajową programu "Pamięć świata" polskiego oddziału UNESCO. Patronat nad wyjątkowym wydawnictwem tożsamościowym Polskiego Radia objęła Rada Mediów Narodowych.

Posłuchaj

10:14
Jan Józef Kasprzyk o akcji "Czarny neseser" (Trójka do trzeciej)
+
Dodaj do playlisty
+

 

Premiera albumu "Kolekcja płyt gramofonowych Polskiego Radia z września 1939 roku" jest dla Polskiego Radia jednocześnie impulsem do rozpoczęcia poszukiwań brakującej części kolekcji płyt – akcja opatrzona została hasłem: "Gdzie jest czarny neseser? Polskie Radio inicjuje narodowe poszukiwania zaginionego zbioru płyt z września 1939 roku".

Co stało się z częścią kolekcji? Wiadomo, że ukrył ją w piwnicy domu swojego ojca Mirosław Panufnik – kierownik amplifikatorni (studia emisyjnego) Polskiego Radia i brat słynnego kompozytora Andrzeja Panufnika. Właśnie tę partię płyt chce odnaleźć publiczny nadawca, który zaprasza wszystkich słuchaczy w kraju i za granicą – do poszukiwań brakującej części kolekcji.

W ramach akcji "Gdzie jest czarny neseser?" uruchomiony został specjalny serwis internetowy czarnyneseser.pl gromadzący wszystkie informacje na temat kolekcji z 1939 roku oraz kontakty dla słuchaczy i internautów, którzy będą mogli przesyłać informacje mogące pomóc w poszukiwaniu płyt.

***

Polskie Radio jest największym publicznym nadawcą radiowym w Polsce, emituje autorskie audycje muzyczne, programy publicystyczne, popularnonaukowe, edukacyjne, społeczne, rozrywkowe, familijne, religijne oraz słuchowiska i reportaże. Posiada cztery ogólnopolskie Programy – Jedynkę, Dwójkę, Trójkę, Polskie Radio 24 oraz Polskie Radio dla Zagranicy, a przez Internet, aplikacje i w systemie DAB+ nadaje: Czwórkę, Polskie Radio Dzieciom, Polskie Radio Chopin i Polskie Radio Kierowców. Portal polskieradio.pl publikuje codziennie najważniejsze wiadomości z kraju i ze świata oraz udostępnia unikatowe serwisy specjalne, materiały archiwalne i multimedia.

***

Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Witold Lazar
Gość: Jan Józef Kasprzyk (szef Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych)
Data emisji: 10.05.2022
Godzina emisji: 13.17

mat. promocyjne/mk

Polecane