Wygnani z Ojczyzny (Reportaż/Trójka)
Losy Polaków deportowanych w głąb ZSRR [POSŁUCHAJ]
2022-02-10, 18:02 | aktualizacja 2022-02-11, 13:02
10 lutego 1940 roku Sowieci rozpoczęli wywózkę obywateli II Rzeczypospolitej mieszkających na Kresach Wschodnich. Jak obliczają historycy Instytutu Pamięci Narodowej w latach 1940–1941, w trakcie czterech fal deportacji, wywieziono w głąb Rosji około 800 tysięcy osób. Część z nich zmarła z głodu, wycieńczenia i z powodu chorób, inni, tułając się po świecie, nigdy już nie wrócili do Polski. Reportaż Macieja Jastrzębskiego opowiada o losach Marii Kleczewskiej.
Maria Kleczewska miała 17 lat, kiedy hitlerowskie Niemcy zaatakowały Polskę. Kilka dni później uciekła z rodzicami z bombardowanej Warszawy do Białegostoku, a stamtąd – do Lwowa. Myślała, że to koniec wojennej tułaczki, ale los chciał inaczej.
– Przyszli do nas o drugiej nad ranem. Weszli, powiedzieli "Proszę się zbierać, jedziecie do Rosji". Zebrałyśmy wszystkie nasze rzeczy, na dole czekała ciężarówka, która zabrała nas na stację. To była mała, lokalna, nieużywana normalnie stacja. A tam tysiące, tysiące ciężarówek i ludzi – opisuje pani Maria. – Podobno tej nocy ze Lwowa zabrali 10 tys. ludzi – dodaje.
– W wagonie było ok. 60 osób, a w środku była dziura – nasza toaleta. Staliśmy kilka dni na stacji, aż pociąg ruszył. Pytaliśmy, dokąd jedziemy? Nikt nie chciał nam powiedzieć: "Ja nie znaju". Jechaliśmy przez trzy tygodnie. Zajechaliśmy do malutkiego miejsca, gdzie był olbrzymi tartak i tam wysiedliśmy – opowiada bohaterka reportażu.
Przeczytaj także
- "Dzieci Syberii": dramatyczna historia najmłodszych zesłańców
- "Syberyjska Golgota". Wacław Mandryk: próbowano nam wmówić, że nie mamy po co wracać do Polski
- Deportacje ludności polskiej. Zesłani na wieczne osiedlenie
Wszystkich przyjezdnych ulokowano w kilku barakach stojących na leśnej polanie w lesie. – Przyszedł komandir w pełnym ubraniu, ale bez butów. "Przyjechaliście tu i nigdy stąd nie wyjedziecie. Jeżeli ktoś zostawił gdzieś rodzinę, niech o niej zapomni: tutaj będziecie aż do śmierci" – powiedział. "Tutaj będziecie pracować, bo kto nie rabotajet, nie kuszajet. Będziecie las rąbać: nie prywykniesz, tak zdochniesz" – wspomina Maria Kleczewska...
Posłuchaj
14:02
Dodaj do playlisty
***
Tytuł reportażu: "Wygnani z Ojczyzny"
Autor reportażu: Maciej Jastrzębski
Data emisji: 10.02.2022
Godzina emisji: 18.42
pr