Masło maślane, czyli co to jest pleonazm?
2022-01-27, 08:01 | aktualizacja 2022-01-28, 14:01
W mowie potocznej pleonazmy pojawiają się dość często. Czym one są i jak je rozpoznać? To wyrażenia, w których jedna część wypowiedzi zawiera treść występującą także w drugiej części. Pleonazmami są np. sformułowania: "dzień dzisiejszy", "moja autobiografia", "spadać w dół", "błędna pomyłka" lub "bezpłatny gratis".
- Słowo pleonazm pochodzi od greckiego "pleonasmos", oznaczającego nadmiar.
- W literaturze nie czyni się konsekwentnego rozróżnienia między terminami "pleonazm" i "tautologia", choć wg niektórych klasyfikacji pleonazmami są wyłącznie połączenia wyrazów w stosunku nadrzędno-podrzędnym.
Niepotrzebne powtórzenie
– Pleonazm polega na zbędnym powtórzeniu treści w stojących obok siebie wyrazach. Zwykle są to związki wyrazów, z których jeden jest ważniejszy i ma już w sobie to znaczenie, o które nam chodzi, np. "cofnąć się" bądź "akwen" – tłumaczy językoznawca dr Katarzyna Doboszyńska-Markiewicz z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego. – Mimo to my dookreślamy wyrażenie słowem, które dubluje tę treść. Z tego rodzi się "cofnąć się do tyłu" albo "akwen wodny" – wskazuje.
Nadmiar precyzji
– Jeżeli mówimy o przyczynach używania i tworzenia pleonazmów, może to, paradoksalnie, wynikać z chęci doprecyzowania swoich wypowiedzi – wyjaśnia prof. Danuta Kępa-Figura z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. – Jeżeli w połączeniu wyrazowym, ale nie tylko wtedy, występuje wyraz obcego pochodzenia, to pierwsze użycia pleonazmu prawdopodobnie były użyciami dążącymi do precyzji, aby dobrze wyrazić to, co chcieliśmy powiedzieć – dodaje.
Ekspert radzi: skąd się biorą pleonazmy i jak ich unikać/YouTube Radio Katowice
Posłuchaj
Przeczytaj także:
- Wikipedia: 21 lat z największą encyklopedią
- Dlaczego język polski jest taki trudny?
- Pięknie, mądrze i po polsku. XXI Gala Finałowa Mistrza Mowy Polskiej
***
Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Tomasz Miara
Autorka materiału reporterskiego: Monika Suszek
Data emisji: 27.01.2022
Godzina emisji: 8.14
pr