Neony: czy powrócą i jak powstają? (Trójka do trzeciej)
Czy neony wrócą do Nowej Huty?
2022-01-24, 14:01 | aktualizacja 2022-01-25, 15:01
W latach 60. i 70. XX w. polskie miasta rozświetlone były kolorowymi neonami. Później, z różnych powodów, neony zaczęły znikać i do dzisiaj oryginalnych zostało już niewiele. Od kilku lat powraca moda na neony, zaczęto też przywracać do życia i rekonstruować te najciekawsze, najbardziej wartościowe pod względem artystycznym. Jedną z takich inicjatyw jest pomysł mieszkańców Nowej Huty, którzy chcą, by ich dzielnica znowu zabłysła neonami tak, jak to było przed laty.
- Pierwsze neony komercyjne powstały we Francji ok. roku 1910 tuż po wynalezieniu przez Georgesa Claude'a zasady działania lamp neonowych. Początkowo do jego produkcji używano neonu, stąd wzięła się też polska nazwa
- Kolor neonu zależy od zastosowanych gazów szlachetnych bądź ich mieszanek. Neon daje kolor pomarańczowo-czerwony (z rtęcią w żółtozielonej rurze: zielony), argon: fioletowy (z dodatkiem rtęci świeci bardziej intensywnie i na niebiesko), hel: biało-różowawy, hel w żółtej rurze: żółty, krypton: biały, ksenon: niebiesko-fioletowy. Z uwagi na koszty w praktyce komercyjnej stosuje się niemal wyłącznie: neon, argon oraz rtęć
- O neonie "Odwiedzajcie Ziemię Sądecką", który świecił na dachu wieżowca przy skrzyżowaniu Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej w Warszawie, Wojciech Młynarski napisał piosenkę
- W Warszawie był m.in. neon "zioła", co jest udokumentowane fotograficznie. Opowiada się także o neonie "kalafiory", jednak nikt nie wie, w którym miejscu się znajdował, brak też dokumentacji. Być może jest to tylko tzw. urban legend
Powróćmy jak za dawnych lat...
"Chcemy, aby nasza dzielnica znowu błyszczała, przywróćmy historyczne neony" – apelują mieszkańcy Nowej Huty do prezydenta Krakowa. Domagają się, aby zadbano o stare reklamy świetlne, przywrócono te nieistniejące i stworzono "szlak neonów". – Chodzi o to, aby neony, które kiedyś rozświetlały Nową Hutę, powróciły i przyciągnęły turystów. Mówimy o neonach historycznych, które istniały, są udokumentowane fotograficznie – mówi Marcin Pawlik, twórca petycji. Pod petycją podpisało się już 200 osób.
Powojenne warszawskie neony/YouTube warszawa 1939
Szklana rurka, która świeci od 100 lat
– Zasada funkcjonowania i produkcji jest taka sama od początku: w czasie całego procesu trzeba wyciągnąć z rurki powietrze, by osiągnąć próżnię, wpuścić szczyptę gazu szlachetnego i dać wysokie napięcie – mówi Paweł Bochenek, stowarzyszenie Krakowskie Neony. – Zastanawiałem się nad innymi rzemiosłami, ale tylko tego nie da się zmechanizować: zawsze ktoś musi tę rurkę wygiąć, obrobić termicznie. Tyle że sprzęt jest troszeczkę lepszy – dodaje.
Warszawski bzik – Historia warszawskich neonów/YouTube Dom Spotkań z Historią
Przeczytaj także
- Warszawskie neony – reklama, która tworzy klimat
- Ratujmy stare neony. Są magiczne i szlachetne
- "Neon uratuję" – Magda Skawińska
Ledowy neon? Nie mylmy pojęć...
Pytanie o "ledowe neony" budzi wyraźnie niesmak pana Pawła: – Nie mylmy pojęć. I wyjaśnijmy sobie jedną rzecz: "ledowy neon" to jest jak... nie wiem... burger wegetariański – stwierdza. – Nie mówię, że "ledowy neon" się nie sprawdza. Z daleka nawet nie widać różnicy, ale to jednak jest zupełnie coś innego.
NEON/YouTube Kapilar
Posłuchaj
4:44
Dodaj do playlisty
***
Tytuł audycji: Trójka do trzeciej
Prowadzi: Witold Lazar
Autorka materiału reporterskiego: Martyna Masztalerz
Data emisji: 24.01.2022
Godzina emisji: 14.25
pr