Kim są i jak świętują lasowiacy? (Zagadkowa niedziela/Trójka)
Lasowiacy. Tradycje ludu z wideł Wisły i Sanu
2021-12-26, 10:12 | aktualizacja 2021-12-30, 07:12
– Lasowiacy zamieszkiwali region wideł Wisły i Sanu. To tak zwane lesioki, ludzie biedni, ale pracowici i pobożni, którzy lubili śpiewać i się bawić – mówi w świątecznym wydaniu "Zagadkowej niedzieli" Zofia Wydro, członkini Zespołu Obrzędowego Lasowiaczki z Baranowa Sandomierskiego.
Zespół powstał w 1976 roku z inicjatywy Marii Kozłowej (1910-1999), wszechstronnie uzdolnionej twórczyni ludowej – śpiewaczki, poetki, gawędziarki, a także autorki scenariuszy widowisk obrzędowych. Pierwszym z nich były "Gusła lasowiackie" przedstawiające dawne wierzenia i praktyki magiczne. Kolejne widowiska to m.in.: "Czary, mary i uroki", "Lasowiackie zapusty", "Wieczór wigilijny" czy "Lasowiackie kolędowanie". Za te widowiska zespół Lasowiaczki otrzymał nagrody na Ogólnopolskim Przeglądzie Teatrów Wiejskich w Tarnogrodzie i w konkursie "Ludowe obrzędy i zwyczaje" w Rzeszowie.
"Za zasługi dla kultury ludowej"
Ponadto członkinie zespołu, śpiewaczki i gawędziarki Maria Kozłowa, Anna Rzeszut i Zofia Wydro, uhonorowane zostały indywidualnymi nagrodami na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel i Śpiewaków Ludowych w Kazimierzu, Ogólnopolskim Festiwalu Folkloru i Sztuki Ludowej w Płocku, Karnawale Góralskim i Ogólnopolskim Konkursie Gawędziarzy, Instrumentalistów, Śpiewaków, Drużbów i Starostów Weselnych w Bukowinie Tatrzańskiej. Najwyższym jak dotychczas wyróżnieniem dla zespołu jest przyznana w 2003 roku Nagroda im. Oskara Kolberga "Za zasługi dla kultury ludowej". W roku 2016 zespół zaprezentował się na organizowanym przez Polskie Radio festiwalu Nowa Tradycja.
"Las to nasz ojciec"
W "Zagadkowej niedzieli" Zofia Wydro mówiła o Lasowiakach, ich tradycjach i związkach z naturą. – Mówimy, że las to nasz ojciec. Nasze życie wiąże się z lasem. Trzeba było las wykarczować, żeby kawałek ziemi wydrzeć, sadzić i siać, na przykład len, z którego później powstawały nasze piękne stroje będące dla nas jak druga skóra. Są haftowane ręcznie, chodzimy w nich wszędzie, robimy wszystko, żeby nie zapomniano o lasowiackiej tradycji – podkreślała rozmówczyni Katarzyny Stoparczyk i opowiadała w Trójce o wigilijnych i świątecznych zwyczajach Lasowiaków.
"Cacka na choinkę"
– Cacka na choinkę, nie zabawki, dzieci robiły same przez cały grudzień, z bibuły i orzechów. Na głównej belce, która przechodziła przez każdą izbę w chałupie, wieszało się ścięte z drzewka gałązki i je dekorowało. Nawet jeśli w domu była bieda, to gospodyni z gospodarzem robili wszystko, żeby na ten czas wszystko było przyszykowane, żeby dzieci wiedziały, że jaka Wigilia, taki cały rok dostatni – wspominała Zofia Wydro.
Posłuchaj
53:01
Dodaj do playlisty
Jak wyglądały zimowe zabawy lasowiackich dzieci? – Nie było sanek, braliśmy stare łopaty czy wanienki, szliśmy na górkę i zjeżdżaliśmy. No i bałwana też się robiło! Nikt nie patrzył, czy będzie chory, chociaż jak przychodziła zima, codziennie trzeba było wypić łyżkę tranu – mówiła i specjalnie dla słuchaczy "Zagadkowej niedzieli" zaśpiewała jedną z lasowiackich kolęd.
#TerazLasowiacy - Katarzyna Stoparczyk i "Lasowiaczki" z Baranowa Sandomierskiego / MDK Stalowa Wola
***
Tytuł audycji: Zagadkowa niedziela
Prowadzi: Katarzyna Stoparczyk
Gość: Zofia Wydro (członkini Zespołu Obrzędowego Lasowiaczki z Baranowa Sandomierskiego)
Data emisji: 26.12.2021
Godzina emisji: 9.06