Historia zmagań na Westerplatte (Pora na Trójkę)
82. rocznica wybuchu II wojny światowej. Siedem dni zmagań na Westerplatte
2021-09-01, 13:09 | aktualizacja 2021-09-01, 19:09
Obrona Westerplatte miała trwać kilka godzin. Skończyło się na siedmiu dniach. 82 lata temu nad ranem, około 400 metrów od polskiej placówki przy Twierdzy Wisłoujście z pokładu pancernika Schleswig-Holstein na ląd zeszła kampania szturmowa Kriegsmarine. 1 września 1939 roku o godz. 4.35 rozpoczęła się II wojna światowa. O pierwszych dniach wojny w audycji "Pora na Trójkę" opowie nam dr hab. Tomasz Gajownik z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego.
Polscy żołnierze na frontach II wojny światowej - zobacz serwis historyczny
Siedem dni walki
W ramach zadośćuczynienia polskim staraniom o przyłączenie Gdańska do Rzeczpospolitej wyrażono zgodę na utworzenie na półwyspie Westerplatte wojskowej składnicy tranzytowej. Miała być ona miejscem przeładunku materiałów dla polskiej armii. – Znaczenie militarne tego miejsca, jeżeli chodzi o polską obecność, zaczęła maleć wraz z równolegle rosnącą jego rolą polityczną. Było to widać szczególnie od drugiej polowy lat 30. – powiedział dr hab. Tomasz Gajownik.
Posłuchaj
4:30
Dodaj do playlisty
W ostatnich dniach sierpnia na Westerplatte przybywało około 200 polskich żołnierzy, którym przewodził major Henryk Sucharski. Przewaga sił niemieckich była aż 20-krotnie większa, a prym wśród nich wiedli SS-mani z pododdziałów Heimwehr Danzig. W przededniu wybuchu II wojny światowej major Sucharski otrzymał rozkaz utrzymania się przez dwanaście godzin. Dano mu do zrozumienia, że polscy żołnierze nie mogą liczyć na odsiecz w przypadku ataku ze strony Niemiec, mimo że wcześniej była ona częścią planów przygotowań do wojny.
– Major Sucharski, wiedząc o tym i licząc się z niemieckim atakiem, na pewno zastanawiał się, jak będzie przebiegała ta walka. Wiedział, że siły są nierówne, ale starał się, przynajmniej w pierwszych dniach obrony, aby miała ona jak największe znaczenie – nie tylko dla nich jako obrońców, ale także dla reszty atakowanej Rzeczypospolitej – opowiadał historyk.
Kadr z filmu przedstawiający bombardowanie Westerplatte (u góry pośrodku). Widoczny kanał portowy w Gdańsku Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe Osamotnieni żołnierze na Westerplatte bronili się przed siedem kolejnych dni. Niestety, walka musiała dobiec końca. W dniu 10 października 1939 roku hitlerowcy przewieźli na Westerplatte polskich więźniów, by uporządkować teren po walkach.
Westerplatte po obronie
W marcu 1940 roku Westerplatte stało się terenem podobozu dla obozu koncentracyjnego w Stutthofie, którym pozostał do maja 1941 roku, kiedy to zakończone zostały prace nad rozbiórką części koszar.
Polscy jeńcy wojenni z Wojskowej Składnicy Tranzytowej na Westerplatte przy tzw. Mewim Szańcu w Gdańsku Foto: Narodowe Archiwum Cyfrowe Półtora roku po zakończeniu II wojny światowej, jesienią 1946 roku przyszedł czas na usunięcie min z terenu Westerplatte. Na miejscu Wartowni nr 5 stanął krzyż i tablica z nazwiskami poległych. W październiku 1966 roku na 20-metrowym kopcu odsłonięto 25-metrowy pomnik Obrońców Wybrzeża, swoim kształtem przypominający wyszczerbiony bagnet wbity w ziemię.
Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte Foto: Marcin Krzyzak/shutterstock Od tamtej pory co roku przed godziną 5.00 rozpoczynają się uroczystości na Westerplatte, w których uczestniczą najważniejsze osoby w państwie. Legenda zmagań na Westerplatte została utrwalona także m.in. przez wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego (1939), książkę Melchiora Wańkowicza (1959), film w reżyserii Stanisława Różewicza (1967).
A więc wojna - Tak rozpoczęła się II Wojna Światowa/NCKultury
***
Tytuł audycji: Pora na Trójkę
Prowadzi: Łukasz Ciechański
Autor materiału dodatkowego: dr hab. Tomasz Gajownik (historyk z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie)
Data emisji: 1.09.2021
Godzina emisji: 6.16
IAR/kr