"Arcydzieło" – reportaż Jakuba Tarki (Reportaż/Trójka)
Kanał Augustowski. Historia "Arcydzieła" gen. Ignacego Prądzyńskiego [POSŁUCHAJ]
2021-08-11, 18:08 | aktualizacja 2021-08-11, 21:08
"Arcydzieło" – tak o swoim projekcie Kanału Augustowskiego nieskromnie napisał w pamiętniku gen. Ignacy Prądzyński. Prądzyński był nie tylko wybitnym oficerem, dowódcą w wygranej bitwie pod Iganiami (10 kwietnia 1831 r.), ale też inżynierem.
Posłuchaj
13:06
Dodaj do playlisty
Nastoletni geniusz
Egzamin inżynierski Prądzyński zdał w wieku 17 lat, jako 18-latek kierował już samodzielnymi pracami przy budowie jednego ze skrzydeł twierdzy w Modlinie. Jednak co innego stawiać budynki, a co innego zbudować kanał wodny. Prądzyński nie miał w dziedzinie hydrologii i hydrografii żadnego doświadczenia. Mimo to podjął się zadania wyznaczonego przez samego Wielkiego Księcia Konstantego. Dziś jego dzieło to największa atrakcja Augustowa i fenomen architektoniczny XIX w.
Ignacy Pantaleon Prądzyński herbu Grzymała Foto: Polona W XIX wieku toczyła się walka o przyszłość polskiego przemysłu. Prusy miały w swoich rękach ujście Wisły i wprowadziły bardzo wysokie opłaty za przewóz polskich płodów rolnych przez swoje terytorium. Udało się przekonać cara do idei budowy wielkiej arterii wodnej, która miała ominąć granice pruskie. Budowa ruszyła w 1984 roku i trwała 15 lat.
Niemal taki sam od blisko 200 lat
Otwarcie Kanału Augustowskiego było wielkim wydarzeniem i osiągnięciem, jak na ówczesną, europejską miarę. Za równie wielki można uznać geniusz Prądzyńskiego. – W połowie lat 70. wykonywano pomiary koryta kanału na odcinku pomiędzy Augustowem a Dębowem. Doświadczonym geodetom zajęło to dwa lata, a Prądzyńskiemu cztery miesiące i to w XIX wieku – mówi Wojciech Batura, kustosz Muzeum Ziemi Augustowskiej. Do dziś śluzy, drewniane wrota i inne elementy kanału zachowały kształt zbliżony do tego z projektu Ignacego Prądzyńskiego. Bardziej radykalne ulepszenia okazały się, mimo upływu lat, po prostu niepotrzebne.
Pomniki Historii odc. 2 - Kanał Augustowski/Narodowy Instytut Dziedzictwa / TV NID
Kanał Augustowski w XX wieku
W latach 60. brzegi kanału zaczęły być podmywane, zbudowano więc betonowe umocnienia brzegów, co okoliczni mieszkańcy uznali za zbrodnię na XIX-wiecznym obiekcie. Pod koniec dziesięciolecia, wskutek starań Towarzystwa Miłośników Ziemi Augustowskiej Arcydzieło Ignacego Prądzyńskiego zostało wpisane do rejestru zabytków.
***
Tytuł reportażu: "Arcydzieło"
Autor reportażu: Jakub Tarka
Data emisji: 11.08.2021
Godzina emisji: 18.39
kr