Jakie zagrożenia wynikają z postępu cywilizacyjnego? (Klub Trójki)
Deformacja wolności
2021-05-11, 23:05 | aktualizacja 2021-05-12, 12:05
Wolność jest pojęciem niezwykle ważnym, może nawet kluczowym, dla współczesności. Jednak bywa ona rozumiana w bardzo różny sposób: często wręcz wzajemnie sobie zaprzeczający. Dochodzi nawet do niezwykle poważnych konfliktów, gdzie obie strony ruszają w krwawy bój właśnie z imieniem wolności na ustach.
"Mein Kampf" – "książka diabła" w polskim, krytycznym wydaniu
Warto pamiętać, że wolność stanowi zazwyczaj pierwsze i najważniejsze hasło na sztandarach wszelkich rewolucji, jak choćby francuskiej czy październikowej. A zarazem w imię tej samej wolności popełnia się najokrutniejsze zbrodnie.
– Jeżeli mówimy o słowie kluczowym – wolność – to nasuwa się słynna formuła Saint-Justa, który podczas rewolucji francuskiej był prawą ręką Maksymiliana Robespierre'a, dyktatora Francji w okresie jakobińskim. Saint- Just mawiał "Nie ma wolności dla przeciwników wolności". Ale kto jest tym "wrogiem wolności" i dlaczego nim jest? – pyta historyk, pisarz i publicysta, prof. Grzegorz Kucharczyk. – Lud, w którego imieniu te rewolucje miały się wydarzać, chciał żyć w świecie, który był dla niego znany i realny: świecie takim jak od wieków, świecie przodków, ich religii, obyczajów itd. Ale przychodził świat nowy, wymyślony przez tych, którzy uważali, że wiedzą i powinni rządzić. I stąd ten konflikt, konflikt między wolnością a prawdą. Bo prawda w przypadku różnych ideologicznych projektów jest wrogiem najpoważniejszym i zawsze pada ofiarą tych ideologii – wyjaśnia.
Posłuchaj
55:28
Dodaj do playlisty
To także tłumaczy, dlaczego ponad 80 procent ofiar rewolucji francuskiej stanowiła ludność stanu trzeciego. – To jest reguła właściwie w przypadku każdej rewolucji: zawsze główną ofiarą padał tzw. stan trzeci, czyli warstwy nieuprzywilejowane, w których imieniu te rewolucje miały się wydarzać – mówi prof. Kucharczyk. – Ale tak się działo, że lud był najbardziej oporny i nie chciał być sformatowany do pewnego projektu ideologicznego, który zawsze towarzyszył tym rewolucjom. Za to spotykała go kara, zazwyczaj bardzo surowa i okrutna – dodaje.
– Socjologicznie nadużycie czy deformacja wolności następuje wtedy, gdy w procesach społecznych nie wiąże się ona z odpowiedzialnością. Dlaczego to jest ważne? Gdyż, aby korzystać z wolności – a korzystanie z wolności polega na możliwości realizacji swoich celów – świat ludzkich zachowań musi być przewidywalny. Ludzie muszą przestrzegać pewnych reguł, muszą być odpowiedzialni za siebie i za innych – wskazuje socjolog i publicysta prof. Andrzej Zybertowicz, doradca społeczny prezydenta Andrzeja Dudy. – Kiedy nie ma odpowiedzialności, życie staje się chaotyczne. Z wolności mogą wtedy korzystać ci, którzy należą do klas najwyższych, mających np. zasoby. Ci, których stać na wynajęcie ochroniarzy zapewniających im bezpieczeństwo – wyjaśnia.
– Tak więc wolność niestowarzyszona z ładem społecznym, w którym odpowiedzialność jest drugą stroną monety, jaką jest życie społeczne, nie umożliwia racjonalnego realizowania celów – konkluduje.
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Michalina Szymborska
Goście: prof. Andrzej Zybertowicz (socjolog, publicysta, doradca społeczny prezydenta Andrzeja Dudy), prof. Grzegorz Kucharczyk (historyk, pisarz, publicysta)
Data emisji: 11.05.2021
Godzina emisji: 22.03
pr