Sztafeta pokoleń (Reportaż w Trójce)
Sztafeta pokoleń w misji odbudowy Zamku Królewskiego. Reportaż
2021-03-01, 18:03 | aktualizacja 2021-03-02, 11:03
W 2021 roku obchodzimy jubileusz 50-lecia podjęcia decyzji o odbudowie Zamku Królewskiego w Warszawie. W 1971 roku postawiono historyczną skarbonkę, do której w latach 70. wrzucano datki na ten cel. Charakterystyczny gmach zamku zamykający wschodnią pierzeję pl. Zamkowego znowu stoi – także dzięki ofiarności Polaków.
Zamek Królewski w Warszawie w czasach II RP
Obchody zostały zaplanowane na cztery lata, do 2024 roku. Wtedy przypada 50. rocznica oddania gmachu w stanie surowym oraz 40. rocznica udostępnienia Zamku Królewskiego dla publiczności. Ale to bynajmniej nie oznacza, że wszystko jest już odnowione, że budynek, muzeum i okolice są już gotowe.
Posłuchaj
10:59
Dodaj do playlisty
W Zamku Królewskim pracuje wiele osób, dla których jest on czymś więcej, niż tylko zwykłym miejscem pracy. Są przekonani, że duchy profesorów Stanisława Lorenza, Jana Zachwatowicza i setek zaangażowanych w odbudowę tego gmachu ludzi, towarzyszą im gdzieś w murach. Mają świadomość, że są kolejnym pokoleniem, które ma obowiązek to dzieło i misję prowadzić dalej. To zobowiązuje...
– Należy pamiętać, że Zamek Królewski w Warszawie w okresie 20-lecia międzywojennego, a szczególnie od 1926 roku, był siedzibą prezydenta Rzeczypospolitej. Prezydent tu mieszkał, ale tu też odbywały się najważniejsze wydarzenia i uroczystości państwowe – opowiada Paweł Tyszka, kierownik projektów naukowych i muzealnych.
W momencie, kiedy 17 września zamek płonął, prezydent Starzyński nadał przez radio apel o pomoc. Na miejscu pojawiło się tysiące warszawiaków. Wtedy też prof. Stanisław Lorenz wraz z pracownikami Muzeum Narodowego ratowali dzieła sztuki, wynosząc z płonącego budynku obrazy, rzeźby, meble.
Dzieła dewastacji i zniszczenia dopełnili hitlerowcy po zdobyciu Warszawy: część dzieł sztuki zabrali, wg przygotowanej wcześniej listy. A reszta... – Zachowały się poruszające zdjęcia z października-listopada 1939 roku, kiedy na dziedzińcu zamku leżą pamiątki narodowe niszczone siekierami, młotkami, łomami – mówi Paweł Tyszka.
Odbudowa / Jubileusz 50. odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie/YouTube Zamek Królewski w Warszawie – Muzeum
– Gomułka był wielkim przeciwnikiem odbudowy zamku, zakazał nawet o tym pisać. Po wydarzeniach grudniowych i jego odejściu przyszła nowa ekipa Gierka, która chciała zmienić obraz władzy. 21 stycznia 1971 roku "Życie Warszawy" ogłasza, że Zamek Królewski zostanie odbudowany – opisuje kulisy decyzji władz Bożena Radzio, kurator wystawy "Zniszczenie i odbudowa Zamku Królewskiego w Warszawie". – Na pl. Zamkowym stanęła skarbonka, do której ludzie wrzucali pieniądze, ale także pierścionki, małe przedmioty ze złota i srebra – dodaje.
– Profesorowie wiedzieli, że łaska pańska na pstrym koniu jeździ, więc chcieli jak najszybciej zacząć prace – wspomina Irena Oborska, która na początku lat 70. była młodą architektką. – Naszym dużym zmartwieniem było też, jak odbudować Zamek Królewski, aby na końcu nie otrzymać wielkiej teatralnej atrapy – tłumaczy.
Zamek – 50 lat odbudowy/YouTube MuzHPtv
***
Tytuł reportażu: Sztafeta pokoleń
Autor: Urszula Żółtowska-Tomaszewska
Data emisji: 1.03.2021
Godzina emisji: 17.46
pr