Grudzień 1970. Strzały na Wybrzeżu (Klub Trójki)
"Czarny czwartek" w Szczecinie i Gdyni: co już wiemy, a czego jeszcze nie?
2020-12-17, 23:12 | aktualizacja 2020-12-19, 14:12
50 lat temu, 17 grudnia 1970 roku, na polskim wybrzeżu doszło do dwóch masakr. "Czarny czwartek" w Gdyni jest bardziej znany, ale był także "czarny czwartek" w Szczecinie, gdzie zginęło 16 osób. Można powiedzieć, że finałem tych wydarzeń była wizyta Edwarda Gierka w stoczni szczecińskiej, a później gdańskiej. Niektórzy twierdzą, że ich efektem było też powstanie w sierpniu 1980 r. Solidarności.
Grudzień 1970 - serwis specjalny Polskiego Radia
Ponure wydarzenia sprzed 50 lat na Wybrzeżu udowodniły powtarzalność kryzysów społecznych, które regulowały życie PRL. Kolejne ekipy obiecywały naprawę "błędów i wypaczeń", powrót do istoty idei marksistowskiej, po czym same powtarzały błędy poprzedników. A wypadki grudniowe potwierdzały ten schemat.
Posłuchaj
54:08
Dodaj do playlisty
Czy jednak samoorganizacja robotników w Gdańsku i Szczecinie nie była krokiem naprzód w kierunku demontażu systemu? Czy dramatyczne wydarzenia Grudnia 1970 nie były szkołą politycznej świadomości dla pokolenia, które potem stanie na czele Solidarności? Co wiemy, a czego jeszcze nie wiemy o wydarzeniach sprzed pół wieku?
PKF 51/1990/YouTube Polska Kronika Filmowa
– W okresie 1956-70 ekipa Władysława Gomułki, którą oceniamy przez pryzmat tzw. małej stabilizacji, wprowadziła w krwiobieg propagandowy pewien skierowany do klasy robotniczej przekaz. Mówił on, że system komunistyczny oferuje robotnikom dostęp do dóbr materialnych i zaspokaja ich potrzeby – tłumaczy prof. Jan Żaryn. – Jednym słowem komunizm sam się napraszał, aby go ocenić z perspektywy dostępności do pewnego zestawu dóbr konsumpcyjnych – dodaje.
Grudzień 1970 – ulice Gdańska/YouTube IPNtvPL
– Niewątpliwie miasta portowe, jak Szczecin, Gdynia czy Gdańsk, miały charakter bardziej kosmopolityczny, otwarty. Tam łatwiej docierały produkty z Zachodu, ludzie mieli świadomość, że gdzieś żyje się inaczej i lepiej – dodaje dr Artur Kubaj. – Ważnym elementem była również normalizacja stosunków z Niemcami, uznanie przez nich granicy. Mieszkańcy, napływający z terenów całego kraju, nie tylko repatrianci ze Wschodu, do roku 1970 mieli poczucie tymczasowości – wskazuje.
Grudzień 1970/YouTube MuzHPtv
***
Tytuł audycji: Klub Trójki
Prowadzi: Piotr Semka
Goście: Robert Spałek (IPN), Jan Żaryn (historyk), Artur Kubaj (historyk)
Data emisji: 17.12.2020
Godzina emisji: 22.05
pr