"Reytan. Upadek Polski". Proza J.M. Rymkiewicza w Trójce [POSŁUCHAJ]

2022-12-05, 22:12 | aktualizacja 2022-12-07, 10:12

Historia zdrady, upadku Polski i zakończenia dziejów Rzeczypospolitej – to oś powieści historycznej "Reytan. Upadek Polski" autorstwa Jarosława Marka Rymkiewicza. Na antenie Trójki książkę czytał Andrzej Mastalerz.

Jarosław Marek Rymkiewicz "Reytan. Upadek Polski"

Jarosław Marek Rymkiewicz to ceniony dramatopisarz, eseista, poeta, historyk oraz krytyk literacki. To autor, który w swoich odwołaniach literackich nawiązywał do charakterystycznych treści epoki baroku oraz polskiego romantyzmu.

Powieść historyczna "Reytan. Upadek Polski" opowiada o proteście Tadeusza Reytana na sejmie rozbiorowym 1773 roku, o dziejach rodu Reytanów, a przede wszystkim o zdradzie i upadku Polski. "Zabijcie mnie, ale nie zabijajcie ojczyzny!" – tak krzyczał, rzucając się na próg pod drzwiami i rozdzierając szaty poseł nowogródzki Tadeusz Reytan, gdy zagrodził drogę zdrajcom zmierzającym do sali Senatu, planującym złożyć podpisy pod rozbiorowym dokumentem. Pamiętamy tę scenę, jaka w 1773 roku rozgrywała się na Zamku Królewskim, przede wszystkim dzięki Janowi Matejce i jego obrazowi "Rejtan – Upadek Polski".

Tadeusz Reytan na obrazie Jana Matejki, foto: Forum/Marek Skorupski

Kim był Tadeusz Reytan przed pierwszym rozbiorem Polski? Jak potoczyły się jego dalsze losy? Dzieje jego rodu sięgają od czasów krzyżackich aż do ostatniego potomka, który zginął tragicznie, a zarazem symbolicznie 17 września 1939 roku. Tego wszystkiego dowiedzą się nasi odbiorcy, słuchając powieści historycznej "Reytan. Upadek Polski" Jarosława Marka Rymkiewicza.

Wielka podróż i wspaniała przygoda

Słuchacze Trójki mogli usłyszeć powieść czytaną przez wybitnego aktora Andrzeja Mastalerza, który uważa Rymkiewicza za jedną z najważniejszych postaci polskiej literatury XX i początku XXI wieku. – Głośne czytanie jego książki jest dla mnie wielką podróżą, wspaniałą przygodą i dużą radością – mówił aktor w audycji "Wieczór w Trójce".

Andrzej Mastalerz w 2019 roku otrzymał nagrodę Wielkiego Splendora przyznawaną przez Teatr Polskiego Radia za wybitną kreację w słuchowiskach oraz twórczy wkład na rzecz rozwoju i umacniania rangi radia artystycznego w Polsce. W tym samym roku otrzymał również Grand Prix za rolę w słuchowisku radiowym "Wielka Improwizacja" na 19. Festiwalu "Dwa Teatry".

Mastalerz zwrócił uwagę na niezwykły język książki Rymkiewicza, wydanej nakładem Wydawnictwa Fundacji Evviva L'arte. – To, że pan Jarosław był również poetą, ma na to duży wpływ. Jego proza jest momentami przesiąknięta tą poezją. Dokumentalna warstwa prozy w zderzeniu z tą poezją, którą w sobie nosił i przelewał na papier, jest dla mnie zaskakująca, ciekawa i fascynująca.

Andrzej Mastalerz mówił też o pytaniach, jakie rodzą się w głowie czytelnika powieści "Reytan. Upadek Polski". – Pan Jarosław podnosi ciekawy problem: dlaczego zapamiętano Rejtana? Oczywiście on dokonał tego czynu, rzucił się na próg, ale nie był jedyny, który był w opozycji do większości sejmowej w tym strasznym 1773 roku. Z jakiegoś powodu historia zapamiętała tylko Rejtana, a nie na przykład Korsaka czy Bohuszewicza, posłów, którzy stanęli po stronie obozu patriotycznego. Wsłuchując się w prozę pana profesora Rymkiewicza, wielokrotnie zadamy sobie pytania dotyczące nie tylko samego Rejtana, ale także naszej historii.

Jak być człowiekiem wolnym?

Trzy ostatnie książki Jarosława Marka Rymkiewicza – "Kinderszenen", "Wieszanie", "Samuel Zborowski" i "Reytan. Upadek Polski" zostały nazwane "Tetralogią polską". W 2019 roku autor książek odniósł się na antenie radiowej Trójki do swoich dzieł – W moim przekonaniu, nie ma pomiędzy nimi różnic. Odpowiadają one na te same pytania: Jak być człowiekiem wolnym? Jak wybrawszy wolność, starać się ją zachować?

W audycji "Proza czytana w Trójce" prezentowane są powieści polskich i zagranicznych pisarzy, które są czytane przez znakomitych polskich aktorów. Od poniedziałku do czwartku słuchacze mogą liczyć na spotkania z literaturą wybitnych autorów i ich doskonałą interpretację.

Posłuchaj

6:17

J.M. Rymkiewicz "Reytan. Upadek Polski", odc. 1 (Proza czytana w Trójce)

Dodaj do playlisty